Zechciejmy dziś przyjrzeć się pewnym elementom wykorzystywanym na scenie, które przyczyniają się do podwyższenia bezpieczeństwa nie tylko ludzi, ale także używanego przez nas sprzętu. Zwrócimy dziś uwagę na te części techniki scenicznej, które nie grają „pierwszych skrzypiec”, lecz stanowią swoistego rodzaju dopełnienie i uzupełnienie urządzeń stojących zwykle na pierwszym planie.Najazdy kablowePrawidłowe doprowadzenie sygnału dźwiękowego, DMX-owego czy każdego innego wykorzystywanego przez realizatorów imprez wymaga użycia odpowiedniego okablowania. Skończyły się na szczęście czasy, gdy twierdzono, iż liczy się tylko przekrój kabla, a o innych właściwościach kabla milczano. Inwestuje się teraz spore środki finansowe w rozwiązania, które zapewniają doskonałą jakość przenoszenia sygnału i gwarantują niezakłócony odbiór podczas całego eventu. Jednak każda z inwestycji w sprzęt winna pociągać za sobą również dbałość o należyte utrzymanie, serwisowane i ochronę nabytego urządzenia. Nie łatwo bowiem wydać pieniądze na kabel, mając świadomości, że zostanie on uszkodzony podczas najbliższego wydarzenia przez ostry obcas jednej z uczestniczek bądź koła ciężarówki. Dlatego też coraz większy nacisk kładzie się na używanie środków pozwalających na ochronę kabli przebiegających w tłumie bądź przez drogę przy pomocy najazdów kablowych. Nazywane są przeróżnie: najazdy, przejazdy, mosty kablowe… Najważniejsze, aby należycie chroniły ukryte w nim wiązki. Używanie najazdów nie jest rzeczą skomplikowaną. Łączymy je ze sobą, otwieramy pokrywę górną, układamy kable, zamykamy pokrywę – gotowe. „Wszystko gra” do czasu, gdy nie zapomnimy o kilku podstawowych sprawach. Zadać sobie należy pytanie: w jakim celu używany najazdów, czemu mają służyć i co zapewniać. Jednym z podstawowych błędów jest upychanie w torze zbyt dużej ilości kabli. Podczas przejazdu ciężkiego sprzętu rolą najazdu jest przejmowanie występujących tam obciążeń. Podstawa i pokrywa górna mają za zadanie przejąć wszystkie występujące podczas przejazdu siły i nie dopuścić, by wpłynęły one w destrukcyjny sposób na kable. Dlatego tak ważne jest, by pomiędzy pokrywą najazdu a wiązką kabli pozostało odrobinę wolnej przestrzeni. Zarówno podstawa najazdu, jak i pokrywa wykonane są z materiałów elastycznych i giętkich (guma, plastik, polipropylen) w trakcie przenoszenia znacznych obciążeń wszystkie te elementy ulegają lekkiemu odkształceniu. Brak wolnej przestrzeni pod pokrywą spowoduje, iż kable będą zgniatane, a w takim przypadku stosowanie najazdu jest całkowicie bezzasadne. Koleją zaletą przejazdów jest zdolność do ochrony w przypadku pożarów. Materiał, z którego są wykonane, winien posiadać pierwszą klasę niepalności według dyrektywy europejskiej CSE RF 2/75/A oraz CSE RF 3/77 oraz izolację elektryczną według dyrektywy europejskiej 73/23/CEE. Mamy tu zatem pewności, iż zarówno podczas pożaru, jak i wystąpienia tzw. przebicia, tak ogień, jak i prąd nie wydostaną się i nie dostaną się do wnętrza najazdu. Tak jak producentów, modeli najazdów jest wiele.Czym zatem kierować się przy doborze i wyborze modelu? Na pewno nie ceną! Porównując modele, możliwości i ceny, można dojść do wniosku, iż trudno znaleźć u różnych producentów dwa podobne do siebie zarówno pod względem rozmiarowym, jak i pod względem możliwości technicznych. Duże znaczenie ma tu kształt najazdu, wysokość i szerokość, a także możliwości przenoszenia obciążeń i sposób łączenia. Im szerszy, tym lepiej przylega do podłoża i trudniej go przesunąć, a jednocześnie łatwiej najechać nań kołem, gdyż kąt natarcia jest mniejszy.Sposoby łączenia dzielą się zasadniczo na dwie grupy. Pierwsza z nich zakłada, iż łączniki jest integralną częścią najazdu. Z jednej strony obserwujemy element męski, z drugiej części żeński. Im bardziej łącznik zbliżony jest kształtem do litery T, tym bardziej stabilne i bezpieczne jest połączenie. Drugim ze sposobów jest używanie łączników występujących osobno. Najazd w tym przypadku po obu stronach posiada żeński element, a łączniki – zwykle w kształcie klepsydry – często się gubią. Kolejnym tematem, który należy poruszyć w przypadku najazdów, to maksymalne obciążenie, jakie mogę przenosić. Parametr ten zależy, jak się łatwo domyślić, od materiału, z którego ów najazd został wykonany oraz rozkładu sił, jakie proponuje przygotowana przez producenta konstrukcja techniczna najazdu. Jeśli założymy sobie, iż najazd potrafi przenieść 90 kg na centymetr kwadratowy to przy założeniu, iż powierzchnia przylegania koła samochodu wynosi 400 cm2, można wyliczyć, że waga całego samochodu przejeżdżającego przez najazd może wynieść nawet 144 tony. Istnieją oczywiście takie modele, które przeznaczone są wyłącznie do ochrony kabli przez stopami ludzi. Najważniejsze jednak, by odpowiednio dobrać rodzaj do wymagań.Barykady do kontroli przepływu ludziDobra zabawa, wypity alkohol oraz inne środki wspomagające skutkują czasem zbytnią nadaktywnością i ciekawością uczestników. Owa ciekawość przejawia się dość często chęciami dokładnego przyjrzenia się urządzeniom scenicznym. Regułą stało się zatem separowanie uczestników wydarzeń od artystów i sceny przy pomocy tzw. barykad czy barierek scenicznych. Ustawiane bezpośrednio przed sceną dają możliwość stworzenia korytarzy dla techników, służby medycznych, a także ochrony. Konstrukcja barykad daje możliwość łączenia ich ze sobą i zbudowania całego ciągu komunikacyjnego o stabilnej bądź nie konstrukcji. Stabilność owej struktury zależy oczywiście od używanych materiałów. Im cięższe i solidnie wykonane, tym ryzyko przerwania barykady jest mniejsze. W użyciu występują barykady wykonane z drutów stalowych, aluminium czy kształtowników aluminiowych.Zastanówmy się, jakie zadania powinny barykady spełniać: powinny być odpowiednią zaporą dla napierającego tłumu, dlatego materiał, z którego są wykonane, winien dawać możliwość należytego zabezpieczenie ewentualnego przerwania i uszkodzenia barierki;odpowiednio przystosowane siedziska (podesty) powinny dawać możliwość obserwowania uczestników z góry przez członków ochrony;odpowiednia wysokość części pionowej nie powinna sprawiać trudności przy ewentualnej ewakuacji z tłumu osoby, która potrzebuje pomocy;bezpieczny system łączenia barykad ze sobą powinien gwarantować ciągłość i stabilność całej konstrukcji;część pozioma barykady, często niedoceniana, stanowi naturalny balast, bowiem stojący na tym elemencie uczestnicy imprezy sami uniemożliwiają przesuwanie się barykady; często poza ustawieniem barykad przed sceną, buduje się z nich korytarz pomiędzy sceną a punktem realizatorów – nie ma wtedy konieczności używania w tym miejscy najazdów kablowych do ochrony kabli biegnących na scenę. Akcesoria RIGGINGPoprzedni artykuł o bezpieczeństwie traktował o zawodzie riggera. Podniesiony został również temat akcesoriów rigging. Klamry, szakle, pasy, liny to podstawowe akcesoria wykorzystywane do zabezpieczania urządzeń scenicznych. Prześledźmy pokrótce tych cichych bohaterów zabezpieczających odpowiednie zawieszenie elementów sceny. Nie będzie to jednak tradycyjna klasyfikacja z opisem każdego z elementów, lecz próba odpowiedzi na pytanie, które z nich i w jaki sposób służą nam w przypadku silnych podmuchów wiatru bądź opadów śniegu lub deszczu. Przy pracy w terenie jednym z podstawowych wymagań jest rozstawienie zadaszenia dla artystów oraz realizatorów. Ma ono chronić ich przed słońcem, deszczem, śniegiem, etc., a budowane jest na dzień, dwa może tydzień. Musi być to zatem na tyle stabilna struktura, by wytrzymała wszystkie działające nań siły zarówno związane z zawieszanym sprzętem, jak i warunkami atmosferycznymi. Patrząc na zadaszenia sceniczne, wyróżnić możemy trzy zasadnicze powierzchnie, na które mogą wpływać wiatr, deszcz czy śnieg. Mowa tu o powierzchni dachu, osłonach bocznych oraz o osłonie tylnej. Wszystkie one zabezpieczane są przy pomocy pasów bądź linek gumowych, których zadaniem jest przytrzymywanie ich we właściwej pozycji. Siła wiatru działająca na osłony boczne i tylną może być porównana do sił występujących na żaglach. Istnieje zatem niebezpieczeństwo, iż przy dość mocnym podmuchu nasza konstrukcja może ulec sile wiatru. Pasy trzymające osłonę wytrzymają, lecz balastowanie może być zbyt słabe. Producenci europejscy tak projektują systemy sceniczne, aby były absolutnie stabilne do prędkości wiatru około 120 km/h. Wszelkie pasy, szakle czy liny posiadają poza swą nominalną maksymalną wartością obciążenia stosowne współczynniki bezpieczeństwa. I tak w przypadku lin współczynnik ten wynosi 5:1 (wg EN 13411 oraz DIN3093), soundslinki 7:1 (wg EN 1492-2), dla pasów odciągających współczynnik bezpieczeństwa wynosi 2:1, dla szakiel i śrub rzymskich – 5:1, a dla masterlinków – 4:1. Elementy te stanowią standardowy arsenał riggera, dzięki któremu jesteśmy wstanie bezpiecznie przytwierdzić elementy do sceny, balastu, gruntu… Jest jednak inny sposób, by zapobiec tzw. porwaniu sceny przez wiatr. Warto zwrócić uwagę na specjalne mechanizmy działające jak sprzęgło. Całą osłonę boczną i tylną w tym przypadku montuje się na linie stalowej zamontowanej w naszym urządzeniu z jednej strony i przytwierdzonej na stałego konstrukcji z drugiej strony. W przypadku nadmiernego wiatru i występowaniu sił, które mogłyby zagrozić stabilności konstrukcji, mechanizm uwalnia linkę, co powoduje automatyczne opadnięcie całej powierzchni osłony. Jedyną rzeczą, o której należy pamiętać w przypadku tego typu urządzeń, jest konieczność każdorazowego wyskalowania przyrządu w stosunku do wielkości powierzchni osłony oraz jej gęstości, z czym wiąże się zdolność do przepuszczania wiatru.PodsumowanieCisi bohaterowie imprez plenerowych pozostają cichymi tylko do pewnego momentu. Wszelkie rodzaju defekty i wypadki skutkują szukaniem winnych i powodów takich zdarzeń. Zarówno rigger, jak i system rigging to kluczowe elementy układanki, którą nazywany sceną, warto zatem pamiętać, iż stosowanie profesjonalnych i sprawdzonych rozwiązań skutkuje nie tylko niezakłóconą i bezpieczną pracą, lecz również w przypadku wypadku oszczędza wielu nieprzyjemności natury prawnej.Grzegorz Zatorski