Dokładnie 6 października ubiegłego roku odbyło się oficjalne otwarcie Dużej Sceny Teatru Wybrzeże. Wydarzenie, w którym udział wzięli między innymi Marszałek Województwa Pomorskiego, Prezydent Gdańska oraz Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowiło uroczyste zwieńczenie rozpoczętego w lipcu 2020 roku gruntownego remontu. Modernizacja budynku Dużej Sceny była największą jak dotąd inwestycją Teatru Wybrzeże pod względem wartości oraz stopnia złożoności. Stanowiła równocześnie ostatni etap wieloletniej inwestycji obejmującej także przebudowę Sceny Malarnia oraz sceny Stara Apteka. W efekcie prowadzonych prac budynek Dużej Sceny Teatru Wybrzeże stał się nowoczesnym obiektem, wyposażonym w najnowocześniejsze rozwiązania scenotechniczne, pozwalające realizować przedsięwzięcia artystyczne na najwyższym poziomie. W niniejszym artykule skupimy się na mechanice scenicznej, za której projekt, dostawę oraz montaż odpowiedzialna była firma BSC System.
Prezes i założyciel firmy BSC System – Leszek Komosa (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
O mechanice w Teatrze Wybrzeże można by dużo i bardzo długo opowiadać. Zarówno sam proces powstawania koncepcji, projektu, a także realizacji całej inwestycji przebudowy Teatru był bardzo długi i skomplikowany. Firma BSC System uczestniczyła w każdym z trzech etapów remontu siedziby głównej Teatru Wybrzeże. Dostawa i montaż mechaniki Dużej Sceny jest przypieczętowaniem ponad sześcioletniej współpracy BSC z gdańskim teatrem. Po zakończeniu prac na Scenie Malarnia i scenie Stara Apteka, kiedy rozpoczęto remont na scenie głównej wybuchła wojna w Ukrainie. Realizacja tego bardzo skomplikowanego projektu z powodu wojny stała się dla BSC Systems ogromnym wyzwaniem. Sama budowa trwała zdecydowanie dłużej niż planowano pierwotnie, a dodatkowo wzrost cen surowców oraz ograniczony dostęp do różnych komponentów i materiałów zdecydowanie pogorszył cały proces realizacji kontraktu.
Dostawa i montaż mechaniki Dużej Sceny jest przypieczętowaniem ponad sześcioletniej współpracy BSC z gdańskim teatrem. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Prezes firmy Leszek Komosa podkreśla fakt, iż udało się udźwignąć tak duży kontrakt w tak trudnych okolicznościach, co jest wielkim sukcesem firmy BSC System i świadczy o jej ogromnym doświadczeniu, umiejętności radzenia sobie w ekstremalnie trudnych warunkach i potencjale, jaki w niej drzemie. Nad projektem mechaniki scenicznej pracowało 4 inżynierów BSC System. Wszystkie rozwiązania były szczegółowo konsultowane z przedstawicielami Teatru, aby finalny efekt odpowiadał ich oczekiwaniom. W związku z tym, że był to remont, a nie budowa nowego obiektu, podczas realizacji zadania, firma BSC napotkała na szereg niespodziewanych problemów na budowie, które na bieżąco były rozwiązywane. „Gdyby nie fakt, że nasi pracownicy mają kilkunastoletnie doświadczenie zdobyte na wielu skomplikowanych projektach, nie mielibyśmy szans na skończenie kontraktu w oczekiwanych terminach – naszą największą siłą są ludzie, którzy tworzą zgrany zespół” – mówi Leszek Komosa.
-
- Montaż obrotowej sceny
Scena Główna Teatru Wybrzeże jest wyposażona w najbardziej zaawansowane technologiczne rozwiązania. Zarówno mechanika górna, jak i dolna jest dla tej sceny kompletna i daje reżyserom oraz aktorom maksymalne możliwości realizacji wszelkich wizji artystycznych. Motto BSC System „tworzymy przestrzeń dla sztuki” w przypadku Dużej Sceny sprawdza się w 100%. Widownię od sceny odgradzają dwie jednopoziomowe zapadnie proscenium podnoszone za pomocą mechanizmów łańcuchowych SERAPID. Widzimy tu także dwa grona głośnikowe wiszące także na sztankietach elektrycznych. W oknie sceny został zamontowany kompletnie nowy zmechanizowany most portalowy, w sąsiedztwie którego znajduje się dedykowany dla tej sceny mechanizm kurtyny głównej. Kurtyna otwiera się zarówno na boki, jak i jest podnoszona do góry za pomocą sztankietu elektrycznego. Dalej otwiera się przed nami ogromna scena, podzielona na sześć części wielkimi dwupoziomowymi zapadniami scenicznymi. Każda z nich ma wymiar 12,5 x 2 m. Artyści mają do dyspozycji zarówno blat górny, jak i dolny, które mogą być zamiennie wykorzystywane nawet w jednym spektaklu, jak to ma miejsce w sztuce „Wyzwolenie”.
Sercem mechaniki jest autorski centralny system sterowania, umożliwiający tworzenie dowolnych scen ruchu wszystkich urządzeń scenicznych. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Na tych sześciu elementach zapadni, w ich obrysie, widzimy szczelinę w kształcie koła. Jest to obrys sceny obrotowej, która została niejako wtopiona w sześć zapadni sceny. Kilkoma ruchami na pulpicie sterowniczym możemy automatycznie połączyć ze sobą poszczególne elementy „obrotówki” aby za chwilę wprawić ją w ruch. Zastosowano tu rygle poziome i pionowe zaprojektowane specjalnie dla tego rozwiązania. Są ich łącznie 34 sztuki (12 pionowych i 22 poziome). Scenę napędza osiem silników, a szczelinę pomiędzy segmentami zapadni, w celu wyrównania toru jazdy obrotówki, wypełniają listy stalowe napędzane elektrycznie. Scena okrągła o średnicy 12 m w ciągu jednej minuty wykonuje pełny obrót. Przy pełnej prędkości działa jak „karuzela”, z której przy odrobinie nieuwagi łatwo można wypaść. Po pełnym obrocie poszczególne elementy obrotówki można automatycznie odłączyć od siebie, aby zjechały w dół lub wjechały na zapadniach scenicznych – każda niezależnie. Nie widzieliśmy wcześniej podobnego rozwiązania w Polsce, a prezes BSC System, który na pewno widział więcej scen teatralnych niż my, także nie zna podobnego rozwiązania w Europie. W tym miejscu warto dodać, że scenę obrotową zaprojektował i nadzorował wszelkie prace z nią związane Tomasz Kaźmierczak.
Maszynownia: ogromne silniki, przekładnie, wały i oczywiście kasety z łańcuchami SERAPID, które wprawiają w ruch zapadnie. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Naszą uwagę zwróciło także dziesięć prostokątów w podłodze sceny. Okazało się, że są to wyjmowane klapy – „wyjścia” spod sceny dla aktorów. Pod sceną znajduje się mobilna zapadnia osobowa, którą można podstawić pod dowolne wyjście na scenie, i która transportuje aktora z poziomu -1 zapadni na poziom sceny. Kiedy już zejdziemy pod scenę, ukazuje się naszym oczom maszynownia – ogromne silniki, przekładnie, wały i oczywiście kasety z łańcuchami SERAPID, które wprawiają w ruch zapadnie. Po bokach na podłodze stoją niebiesko-żółte wciągarki bębnowe, które napędzają sztankiety dekoracyjne i mosty oświetleniowe sceny. Pomimo ogromnej liczby urządzeń panuje tu porządek i nie ma żadnych zbędnych elementów, które mogłyby zakłócić czystość techniczną tej przestrzeni. Gdyby ktoś chciał z bliska zobaczyć te cuda techniki teatralnej, zachęcamy do śledzenia strony internetowej teatru, bowiem organizowane są wycieczki w jego niedostępne na co dzień pomieszczenia. Po dość długim pobycie w „podziemiach” udajemy się z powrotem na scenę. Sercem mechaniki jest autorski centralny system sterowania umożliwiający tworzenie dowolnych scen ruchu wszystkich urządzeń scenicznych. Za pomocą pulpitu sterowniczego operator ma pełną kontrolę nad wszystkimi urządzeniami mechaniki scenicznej. Jednocześnie mogą poruszać się sztankiety i spotykać w dole podjeżdżające do góry zapadnie. Sztankiety mogą jechać w grupach lub oddzielne z dowolnie zadaną prędkością itd.
Wciągarki bębnowe, które napędzają sztankiety dekoracyjne i mosty oświetleniowe sceny. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Kiedy już nacieszyliśmy się widokiem „tańczących” sztankietów i zapadni, weszliśmy na strop techniczny. Pierwotny projekt remontu sceny nie zakładał wymiany stropu i galerii technicznych. Kiedy rozpoczęto prace, okazało się jednak, że stary strop nie spełnia oczekiwanych wymagań nowoczesnej mechaniki sceny i zaprojektowano nowy strop techniczny oraz trzy poziomy galerii technicznych. Widok z samej góry jest imponujący. Na stropie znajdują się koła do przekierowywania lin oraz kilka wciągarek, między innymi dla sztankietów proscenium. Jeśli już mówimy o linach zużytych do produkcji sztankietów, gdybyśmy rozciągnęli całą zużytą linę, prawdopodobnie wystarczyłoby jej aby połączyć Dużą Scenę ze Sceną Kameralną w Sopocie. Warto także na żywo zobaczyć składany mechanizm kurtynowy, który płynnie i prawie bezszelestnie porusza się w jedną i w drugą stronę, otwierając i zamykając okno sceny piękną pluszową kurtyną. Teatr został wyposażony we wszystkie elementy okotarowania sceny, ale nie wiszą one na stałe. Horyzont czy kulisy mogą być w miarę potrzeb błyskawicznie zawieszane i zdejmowane, ponieważ ich prowadnica i wsporniki wiszą oczywiście na sztankietach elektrycznych. Na deser obejrzeliśmy elektryczne podesty sceniczne z napędem śrubowym. Dwanaście sztuk podestów służy jako dodatkowe wyposażenie do konfigurowania sceny. Każdy z nich podnosi się do wysokości jednego metra i można z nich ustawić np. podest dla orkiestry lub chóru.
Leszek Komosa – BSC System i Adam Orzechowski – dyrektor Teatru Wybrzeże. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Firma BSC System, wyposażając Dużą Scenę, domknęła niejako proces wymiany wszystkich urządzeń mechanicznych w budynku Teatru Wybrzeże. Rzadko się zdarza, aby jeden zespół inżynierów, jedna ekipa montażowa zrealizowała tak duże zadanie dla jednego klienta. Przez ostatnich sześć lat firma BSC System zamontowała w Teatrze Wybrzeże łącznie 135 sztuk różnego rodzaju urządzeń. Leszek Komosa zastanawia się, czy jeszcze kiedyś w jednym teatrze uda się pobić ten „rekord”. Coraz więcej obiektów w Polsce zostało już wyremontowanych. Powstało już wiele nowych, pięknych obiektów. Być może to czas aby spojrzeć gdzieś dalej. W tym miejscu warto dodać, że BSC System jako pierwsza polska firma z branży mechaniki scenicznej miała swoje stoisko na targach Integrated Systems Europe (ISE) w Barcelonie. To nowy rozdział w działalności BSC System, ale o tym napiszemy w osobnym artykule.
Mechanika w liczbach:
Na Dużej Scenie zainstalowano łącznie prawie 80 urządzeń mechanicznych, w tym:
- Sztankiety dekoracyjne, głośnikowe, kurtynowe – 41 szt.
- Mosty oświetleniowe – 10 szt.
- Most portalowy
- Zapadnie sceniczne dwupoziomowe z napędem SERAPID – 6 szt.
- Zapadnie proscenium z napędem SERAPID – 2 szt.
- Scenę obrotową zintegrowaną z zapadniami scenicznymi
- Zapadnię osobową
- Elektryczne podesty nożycowe – 12 szt.
- Mechanizmy kurtynowe – 2 szt.
- Centralny system sterowania dla wszystkich urządzeń
- System sterowania dla sceny obrotowej
Zużyto:
- Stal – około 130 ton
- Silniki elektryczne – 128 szt.
- Koła linowe – 467 szt.
- Lina – 9700 mb
- Materiał na kurtyny – 1241 mb
„Trwający cztery lata remont Dużej Sceny (2019-2023) objął kompleksową przebudowę widowni, zaplecza artystycznego oraz samej sceny. Wymieniono całą technikę, od obrotówki, poprzez system zapadni, po nowy mechanizm sztankietów i całej sznurowni, tworząc w ten sposób całkowicie zmodernizowaną scenę, mogącą sprostać najbardziej wymagającym inscenizacjom. Duża Scena zyskała również nowy system elektroakustyczny, sprzęt oświetleniowy (bazujący na technologii LED) oraz profesjonalny pulpit inspicjenta. Odrestaurowano pomieszczenia sceniczne na czele z kieszeniami scenicznymi, a wieża sznurowni została całkowicie skomputeryzowana. To dzięki tym zmianom Gdańsk zyskał jedną z najnowocześniejszych scen w Europie” – mówi dyrektor Teatru Wybrzeże, Adam Orzechowski. (fot. Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia)
Tekst: Muzyka i Technologia
Zdjęcia: Marcin Ziniak, Muzyka i Technologia
