Nagłośnienie PGE Arena Gdańsk

18 lipca b.r. do użytku oddany został stadion PGE Arena w Gdańsku, jeden z czterech w Polsce, na których rozgrywane będą przyszłoroczne Mistrzostwa Europy w piłce nożnej. Odbędą się na nim trzy spotkania grupowe i jeden ćwierćfinał. Stadion jest zupełnie nowym obiektem, wybudowanym od podstaw w przeciągu dwóch i pół roku. Przez internautów uznany został za najpiękniejszy obiekt EURO 2012. Czy jest równie funkcjonalny i komfortowy, okaże się dopiero, gdy rozegrane zostaną na nim pierwsze mecze. W ostatnim czasie mieliśmy okazję przekonać się, jak zostało wykonane nagłośnienie na tym jednym z najnowocześniejszych obiektów sportowych w Polsce. O jego projekcie i instalacji rozmawialiśmy z przedstawicielami firmy ESS Audio.   Budowę stadionu w Gdańsku rozpoczęto 15 grudnia 2008 roku. Jego koncepcja architektoniczna nawiązuje do wieloletnich tradycji portowych Gdańska oraz największego skarbu miasta – bursztynu. Projekt przygotowało niemieckie biuro Rhode-Kellerman-Wawrowsky z Dűsseldorfu, które zaprojektowało m.in. stadiony w Gelsenkirchen i Hanowerze. PGE Arena jest obiektem klasy elite, na którym organizowane będą mecze ligowe, pucharowe i międzynarodowe. Ponadto dysponuje powierzchniami handlowo-usługowymi oraz salami na sympozja i konferencje. Wokół stadionu znajduje się profesjonalny tor wrotkarski połączony ze ścieżkami rowerowymi biegnącymi wzdłuż morza. Duży nacisk położono na aspekty bezpieczeństwa: nowoczesne systemy kontroli wejść, monitoringu, organizacji służb porządkowych oraz dźwiękowe systemy ostrzegawcze. Generalnym wykonawcą systemów teletechnicznych stadionu została firma TRIAS S.A. z Torunia. Podwykonawcą, odpowiedzialnym za dostarczenie, instalację i uruchomienie systemu nagłośnienia była natomiast firma ESS Audio. O szczegóły tej instalacji zapytaliśmy Wojciecha Kopytka. Magda Kaniewska, MiT: Proszę powiedzieć, co dokładnie obejmowała umowa z firmą TRIAS? Wojciech Kopytek, ESS Audio: Zamówienie dotyczyło nagłośnienia stadionu wraz z przyległościami, czyli przede wszystkim trybun i murawy boiska, a także promenad, zewnętrznego ringu oraz parkingu dla VIP-ów. Poza tym realizujemy również nagłośnienie w kilku pomieszczeniach użytkowych, tzw. Fun Pubie i dwóch salach konferencyjnych, ale to w ramach zupełnie oddzielnej umowy. Priorytetem przy nagłośnieniu stadionu była zrozumiałość mowy. Chodziło o to, by jak najlepiej odtwarzać komunikaty. Odtwarzanie muzyki tła było na drugim miejscu. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że zawieszony tu system nie jest systemem koncertowym, jego zadaniem nie jest odtwarzanie dźwięku w całym paśmie muzycznym. Zastosowane zestawy głośnikowe JBL przeznaczone są specjalnie do instalacji w obiektach sportowych. Przy tym, dzięki obudowom WRX, mogą pracować w najbardziej krytycznych warunkach atmosferycznych. Dodatkowym problemem, z którym musieliśmy sobie tutaj poradzić, była podwyższona zawartości soli w powietrzu, wynikająca z bliskości morza. Z tego względu użyte zestawy głośnikowe zostały zabezpieczone dodatkowo specjalnym tworzywem sztucznym. W jaki sposób rozwiązana została dystrybucja sygnałów? Położyliśmy tutaj trzy pierścienie światłowodowe. Pierwszy z nich transportuje sygnały kontrolno-sterujące i monitorujące w protokole HiQnet [Harmanowski ethernetowy protokół sieciowy do zarządzania systemami audio – przypis red.]. Dwa pozostałe wykorzystywane są do przesyłu dźwięku z zastosowaniem protokołu CobraNet. Z tych dwóch jeden pierścień to tzw. secondary ring, czyli pierścień redundantny, dający zabezpieczenie w przypadku awarii pierwszego pierścienia. A co jest sercem całego systemu, czyli centrum zarządzania? Centrum zarządzania znajduje się w reżyserce. Stąd rozchodzą się sygnały do wszystkich amplifikatorni. Stoi tu procesor BLU-80 firmy BSS Audio wyposażony w cztery karty, dwie wejściowe i dwie wyjściowe. Pozwala to na dystrybucję ośmiu kanałów audio w obu kierunkach. Stąd również rozsyłane są sygnały sterujące do wszystkich amplifikatorni. Ile jest tych amplifikatorni? Amplifikatornie są cztery. W dwóch znajduje się po siedem wzmacniaczy, w pozostałych dwóch – osiem i dziewięć wzmacniaczy. Są to modele Crown CTs 3000 z wbudowanymi procesorami DSP i wyposażone w moduły wejściowe USP4CM obsługujące protokół CobraNet. Część z tych wzmacniaczy jest rezerwowa, a w przypadku awarii wymiana następuje automatycznie. W każdej amplifikatorni znajdują się również procesory BLU-32. To do nich przychodzą sygnały z reżyserki z wykorzystaniem sieci światłowodowej. Potem sygnał audio przesyłany jest już analogowo do wzmacniaczy mocy i dalej na głośniki. Czy do każdej amplifikatorni przypisana jest inna strefa nagłośnienia stadionu? Jeśli chodzi o trybuny, to rzeczywiście podzielone one zostały na cztery ćwiartki, z których każda obsługiwana jest przez inną amplifikatornię. Ale już na przykład nagłośnienie murawy, która jest pojedynczą strefą, podłączone jest pod dwie amplifikatornie. To samo dotyczy promenad czy zewnętrznego ringu. Chodziło o to, by nie zwiększać sztucznie długości kabli biegnących od wzmacniaczy do głośników. Trzeba jednak zaznaczyć, że z poziomu oprogramowania sterującego promenady, ringi i murawa są oddzielnymi strefami i nie ma tu znaczenia, do których amplifikatorni podłączone są poszczególne głośniki. Jakie elementy użyte zostały do nagłośnienia poszczególnych stref? W każdej ćwiartce stadionu wisi po sześć gron, z których każde składa się z trzech modułów JBL Precision Directivity 5200 o mocy 1200 W. Moduły zostały podwieszone tak, by każdy z nich nagłaśniał jeden poziom trybun. Takie same zestawy, trzy, wykorzystaliśmy do nagłośnienia murawy. Na ringu zewnętrznym na słupach zawieszone zostały 42 kolumny z serii CBT firmy JBL, a promenady nagłaśnia 176 głośników Control 30. Jak już wspomniałem, wykonaliśmy także nagłośnienie parkingu dla VIP-ów. Jest tam 16 głośników Control 25 podwieszanych na suficie Wróćmy do sposobu sterowania całym systemem, o którym już trochę mówiłeś. W reżyserce, obok procesora BLU-80, który zarządza całym systemem, znajduje się komputer z oprogramowaniem System Architect oraz London Architect. Za pomocą programu System Architect możemy zmieniać ustawienia każdego urządzenia znajdującego się w systemie oraz monitorować ich pracę. Umożliwia to, jak już mówiłem, zastosowany protokół HiQnet. Drugi program przeznaczony jest dla realizatora. Jego panel kontrolny umożliwia na przykład regulację poziomu dźwięku w poszczególnych strefach, nie daje natomiast dostępu do zmiany konfiguracji urządzeń. Interfejs jest wygodny, gdyż wykorzystuje ekran dotykowy. Realizator ma też do dyspozycji konsoletę Soundcraft GB2. Drugą osobą, która może wpływać na sposób odtwarzania dźwięku jest kierownik imprez masowych. Jego panel pozwoli mu w każdej chwili priorytetowo wyciszyć wszystko, co jest grane w jeden strefie lub na całym stadionie, i nadać swój komunikat. Oczywiście najwyższy priorytet mają komunikaty z systemu DSO, który jest podłączony do systemu nagłośnieniowego. Jakie dodatkowe elementy dostarczyła firma ESS Audio? W zamówieniu znalazły się również bezprzewodowe i przewodowe mikrofony AKG, odsłuchy do reżyserki a także odtwarzacze płyt CD Tascam CD-01U żeby na przykład podczas przerwy w meczu odtwarzać muzykę oraz rejestrator Tascam CD-RW900SL. Jak dowiedzieliśmy się, firma ESS Audio podpisała również umowę na instalację systemu nagłośnieniowego na drugim stadionie na EURO 2012, we Wrocławiu. Z pewnością napiszemy jeszcze o tym na łamach naszej gazety. A tymczasem odliczamy czas do Mistrzostw.