Modernizacja oświetlenia audytorium, korytarzy czy foyer wiąże się często ze sporym nakładem prac, zahaczających o konieczność wykonania czegoś więcej niż tylko wymianę żarówek, czy opraw. Nierzadko, ze względu na charakterystykę obiektu, pociąga to za sobą szereg działań formalnych, komplikujących i odwlekających w czasie planowaną inwestycję. Jak można, choć w pewnym stopniu, uchronić się przed tego typu trudnościami?
Modernizacja oświetlenia audytorium, korytarzy czy foyer wiąże się często ze sporym nakładem prac, zahaczających o konieczność wykonania czegoś więcej niż tylko wymianę żarówek, czy opraw. Nierzadko, ze względu na charakterystykę obiektu, pociąga to za sobą szereg działań formalnych, komplikujących i odwlekających w czasie planowaną inwestycję. Jak można, choć w pewnym stopniu, uchronić się przed tego typu trudnościami? Pytanie to zadali sobie ponad dziesięć lat temu Matt Lloyd i Richard Cuthbert, doświadczeni technicy, od lat współpracujący z wieloma brytyjskimi teatrami. Założona przez nich w 2004 r. firma, Global Design Solutions (GDS) to przedsiębiorstwo dające na nie odpowiedź. Co zatem można zaproponować teatrom, operom czy filharmoniom, pragnącym elastycznego i nowoczesnego systemu oświetlenia audytoryjnego, nie generując przy tym dodatkowych problemów związanych z potencjalną ingerencją w istniejące wnętrza? Ekonomiczne źródło światłaKażdy, kto choć raz był widzem konwencjonalnego przedstawienia teatralnego, z łatwością zauważył sporą ilość punktów świetlnych, służących do oświetlania audytorium, korytarzy itp. Standardowe żarówki, wykorzystywane zazwyczaj w tego typu sytuacjach to źródła światła o ciepłej temperaturze barwowej, przyjemne dla oka i nie wprowadzające przebarwień na oświetlanych obiektach. Niewątpliwymi ich minusami jest duże zużycie prądu i konieczność częstej wymiany przepalonych żarówek różnego typu. Naturalną alternatywą, eliminującą te słabości wydają się źródła światła typu LED. Jednak jakość emitowanego przez nie światła białego i efekt uzyskiwany za ich pomocą, pozostawia wiele do życzenia. Tu pojawia się pierwsze rozwiązanie firmy GDS – wysokiej jakości źródła światła LED. Charakteryzują się one wysokim współczynnikiem oddawania barw CRI – powyżej 92 (w skali stustopniowej) oraz szerokim wyborem zakresu temperatur barwowych (2700K, 3000K, 4000K oraz 5000K). Jakość wykonania produktów GDS pozwala na zawężenie tolerancji dla poszczególnych temperatur – krótko mówiąc, jeśli zamawiamy np. kilka reflektorów LED CCT=2700K, to dostajemy je, bez obaw, że niektóre egzemplarze będą pracować w 2600K, a niektóre w 2800K. Widzimy zatem przygotowaną alternatywę dla standardowego światła żarowego w formie trwalszej (gwarancja na całą oprawę to czterdzieści tysięcy roboczogodzin lub trzy lata), zdecydowanie bardziej energooszczędnej, a oferującej porównywalne parametry do źródeł klasycznych. Płynne ściemnianieDrugą cechą oświetlenia widowni w teatrach jest charakterystyczne ściemnianie się wszystkich świateł na sali, tym bardziej, im bliżej jest trzeciego dzwonka, ogłaszającego zamknięcie drzwi na widownię. W tej części przedstawienia najbardziej istotne jest płynne i jednoczesne ściemnianie wszystkich źródeł światła, wprowadzające specyficzną atmosferę jeszcze przed pójściem kurtyny w górę. Czy jest to możliwe przy użyciu źródeł światła LED? To kolejna kwestia, rozwiązana przez firmę GDS w odpowiedzi na wygórowane oczekiwania teatrów na całym świecie. Wszystkie urządzenia z ich oferty posiadają wbudowane lub zewnętrzne dedykowane sterowniki, pozwalające na płynną regulację jasności w pełnym zakresie, tj. od 0 do 100%. Co ciekawe i zaskakujące nie występują przy tym tak częste jak w przypadku źródeł LED zjawiska migotania czy zmiany zakresu emitowanego widma. Sterowania bezprzewodoweW Polsce w pewnym stopniu, a w kolebce opisywanego systemu – Wielkiej Brytanii w szczególności, problem wymiany czy choćby modyfikacji istniejącej instalacji elektrycznej w teatrach jest poważny. We wnętrzach objętych opieką konserwatora zabytków, a takich mamy przecież sporo, często nie ma możliwości „dodania” instalacji sterującej albo też wiąże się to z koniecznością przejścia przez skomplikowany i długotrwały proces prawno-inwestycyjny.GDS proponuje rozwiązanie wyrosłe z szybkiego rozwoju technologii bezprzewodowych ostatnich kilkunastu lat. Wszystkie elementy systemu oświetlenia audytoryjnego mogą być sterowane przewodowo za pośrednictwem sygnału DMX lub bezprzewodowo – tworząc unikalną sieć, nazwaną ArcMesh. Każda z opraw posiada swój indywidualny adres DMX.Obsługa bezprzewodowa urządzeń GDS odbywa się za pośrednictwem sieci ArcMesh, opartej na protokole ZigBee, pracującej w paśmie 2,4 GHz w ramach standardu IEEE 802.15.4. Za przekaz danych odpowiedzialny jest transmiter TX1, obejmujący zasięgiem wnętrza na dystansie do 100-120 m. Nie wszystkie elementy systemu muszą znajdować się w jego bezpośrednim zasięgu – każda oprawa lub sterownik posiada wbudowany moduł nadawczo-odbiorczy i jest w stanie przekazać otrzymany sygnał dalej do kolejnego reflektora. W szczególnych przypadkach, można zastosować dodatkowy transmiter TX1. W ramach jednego systemu, istnieje opcja podziału opraw na grupy, sterowane i programowane niezależnie, np. „korytarz lewy”, „korytarz prawy”, „patio”, „sala główna” itp.Interesującym dodatkiem jest możliwość skorzystania z naściennych paneli sterujących, umożliwiając tym samym wywołanie poszczególnych presetów – takich jak np. „światło na 100%”, „pierwszy dzwonek”, „drugi dzwonek” itp. Panel naścienny, transmiter TX1 oraz wszystkie reflektory mogą komunikować się bezprzewodowo w ramach systemu ArcMesh. Co oznacza, że ich montaż i uruchomienie wymaga jedynie zasilania 230V AC.W każdej chwili cały system oświetlenia GDS można przejąć pod władanie centralnej konsolety oświetleniowej w obiekcie, korzystając ze sterowania sygnałem DMX. Za jej pomocą można dokonać także blokady sterowników naściennych. Takie rozwiązanie pozwala na swobodny dostęp do potrzebnego presetu dla obsługi technicznej bez konieczności uruchamiania konsolety, przy jednoczesnym uniemożliwieniu osobom postronnym zmiany oświetlenia sali tuż przed i w trakcie trwania przedstawienia. Obsługa sygnałów alarmowych i przeciwpożarowychDodatkową mocną stroną systemu ArcMesh jest możliwość doprowadzenia do transmitera TX1 sygnału z instalacji alarmowej. Sygnał alarmowy podany na odpowiednie wejście transmitera wywoła zaprogramowaną reakcję systemu – np. „światło na 100%”. Ponadto istnieje możliwość wyboru, które oprawy mają zareagować na wspomniany impuls. W ofercie GDS są także oprawy z podwójnym wejściem zasilającym – główne zasilanie oraz zasilanie z centralnej baterii obiektu. Łatwe programowanieDo zmiany ustawień i trybów, a także podziałów systemu na strefy nie potrzeba zaawansowanych urządzeń technicznych. Konieczny jest tylko laptop klasy PC oraz USB Commissioning Tool. To nic innego jak pendrive z oprogramowaniem oraz anteną, komunikujący się bezprzewodowo z transmiterem TX1. Urządzenie jest obowiązkowym elementem wyposażenia wszystkich obiektów korzystających z systemu ArcMesh. Gdzie można znaleźć produkty GDS?Produkty stosunkowo młodej jak na realia rynku firmy, znaleźć możemy już teraz w wielu znaczących europejskich obiektach, takich jak: Savoy Theatre London, Opera Bastille w Paryżu, Wembley Arena, Bacon Theatre czy sala koncertowa, w której przyznaje się nagrody Nobla – Stockholm Concert Hall.GDS otrzymał w 2014 roku za swoje rozwiązania nagrody na targach Plasa London w kategorii innowacje. Tekst i zdjęciaGrzegorz Sikorski
