Niejednokrotnie już pisaliśmy o szkołach muzycznych, które w ostatnim czasie uzyskały nowoczesne systemy nagłośnienia, oświetlenia, czy techniki scenicznej. Takie są po prostu wymogi naszych czasów, więc wypada cieszyć się, że coraz więcej placówek daje swoim uczniom czy studentom szansę obcowania z profesjonalną technologią. Tym razem przyglądamy się PSM w Zgierzu, która w ramach szeroko zakrojonego remontu wzbogaciła się o nową salę koncertową i kompletne systemy, które dostarczył Konsbud Audio we współpracy z LTT i BSC System.
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Zgierzu powstała w 1972 roku, zatem niedawno obchodziła 50-lecie swojego istnienia. Wypada zresztą wspomnieć, że zanim doszło do powołania tej placówki, w mieście działo Ognisko Muzyczne, początkowo będące filią ogniska łódzkiego, następnie zaś już samodzielnym organizmem. Szkoła od tamtego czasu parokrotnie zmieniła siedzibę, a w obecnym budynku przy ul. Sokołowskiej 4 mieści się od 2001 roku. Jubileusz 50-lecia Szkoły przypadł na grudzień 2022 roku i zbiegł się w czasie z zakończeniem rozległego remontu budynku oraz otwarciem nowej sali koncertowej. W ramach tych prac dostarczono i zainstalowano systemy rejestracji wielokanałowej, nagłośnienia frontowego, nagłośnienia monitorowego, konsolety fonicznej, mikrofonów bezprzewodowych, projekcji wielkoformatowej, a także liczne akcesoria sceniczne. Ich dostawcą były firmy Konsbud Audio, LTT (oświetlenie) oraz BSC System (mechanika sceniczna), które tworzyły konsorcjum. Inwestorem było zaś Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Centrum Edukacji Artystycznej). Prace przebiegały w okresie od listopada 2020 do sierpnia 2022 i były spowolnione okresem pandemicznym. Zakres tej dostawy był bardzo szeroki, dzięki temu szkoła dołączyła do grona najlepiej wyposażonych placówek w kraju. Warto też mieć na uwadze, że ze względu na swój charakter i priorytet celów edukacyjnych, miejsce to wymagało szczególnego podejścia i dopasowania wszystkich instalacji pod tym kątem, co zresztą podkreślił Dawid Chrabałowski: „Szkoła muzyczna, w której swoje pierwsze kroki stawiają przyszli muzycy, poza sztuką opanowania wybranego instrumentu, oferuje wiedzę z zakresu akustyki i rejestracji nagrań. Zamawiający kładł duży nacisk na dobór elementów systemu nagłośnienia, by przyszli muzycy, już od początku edukacji, mogli pracować na wysokiej klasy profesjonalnym sprzęcie. Mając na uwadze ten aspekt, zaproponowaliśmy rozwiązania najwyższej klasy, czyli system nagłośnienia d&b audiotechnik z serii xA. System pracuje jako nagłośnienie główne w sali koncertowej. Zaproponowaliśmy też narzędzia firmy Allen & Heath w postaci konsolety Avantis, stage rack GX4816 i DX168. Urządzenia te w pełni spełniają wymagania stawiane we współczesnych, profesjonalnych realizacjach koncertowych. Do realizacji nagrań i późniejszej obróbki studyjnej zastosowaliśmy rozwiązania firmy Avid – Pro Tools oraz interfejs Avid Carbon”.
Sala koncertowa charakteryzuje się nie tylko nowoczesnym nagłośnieniem, ale także bardzo udaną adaptacją akustyczną.
Koniecznie trzeba w tym miejscu wspomnieć, że sala koncertowa została wybudowana od podstaw, spełniając tym samym marzenia pedagogów i samych uczniów o posiadaniu takiego miejsca. Co więcej, okazała się bardzo udana, co w rozmowie podkreślił także Michał Pietrzak: „Sala została zaprojektowana przede wszystkim z myślą o uczniach szkoły i możliwościach zaprezentowania ich umiejętności muzycznych. Dotychczas szkoła cierpiała na brak sali, w której mogły odbywać się recitale, czy koncerty galowe i korzystała z innych sal znajdujących się w mieście. Sale te pozostawiały jednak wiele do życzenia, jeżeli chodzi o wymagania dotyczące prezentacji muzyki klasycznej. Ze względu na niewielką kubaturę sali powstającej w procesie adaptacji istniejącego budynku, duży nacisk został położony na samo przygotowanie pomieszczenia – zaprojektowanie ustrojów akustycznych, czy dobór materiałów dźwiękochłonnych (gruba wielowarstwowa sklejka pierwszej kategorii). To zadanie zostało powierzone podwykonawcy – firmie CDU Maciej Krzesiński, która wykonała projekt wykonawczy przebudowy i rozbudowy budynku Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Zgierzu. Uważam, że sala fenomenalnie brzmi i to znacząco ułatwia pracę z dźwiękiem, barwa sali nie wymaga praktycznie żadnej korekcji na wzmacniaczach, czy mikserze. W trakcie strojenia systemu byliśmy bardzo mile zaskoczeni odpowiedzią sali w różnych jej punktach i korekcja systemu pozostała w większości „na zero” – ewentualne zmiany barwy pozostają w rękach dla realizatorów i ich gustów”. Brzmi bardzo interesująco, nieprawdaż? Pora zatem byśmy nieco bliżej przyjrzeli się temu, co trafiło do PSM w Zgierzu, sprawiając, że to miejsce uzyskało wyjątkowy charakter.
Podwieszone szerokopasmowe, dwudrożne zestawy punktowe d&b audiotechnik 10A.
Nagłośnienie
Jak nam powiedział Michał Pietrzak: „Z racji tego, że sala jest raczej kameralna (oferuje 137 miejsc siedzących przy wymiarach sceny niespełna 5 na 10 metrów), zdecydowaliśmy się na umieszczenie głośników niskotonowych z boku sceny, pokryliśmy salę dźwiękiem bardziej równomiernie. To rozwiązanie jest też bardziej estetyczne wizualnie, ponieważ scena nie jest symetryczna z uwagi na schody z lewej strony. Po inauguracyjnym koncercie mogę śmiało stwierdzić, że sala jest świetnym miejscem do wprowadzenia uczniów w świat „prawdziwego” grania. W szkole uczniowie mogą doświadczyć grania na instrumentach nagłośnionych w profesjonalny sposób, urządzeniami najwyższej klasy, mogą stanąć w świetle jupiterów przed dużą, ale nie przytłaczającą liczbą widzów i mogą zacząć oswajać się z tremą i stresem związanym z publiczną prezentacją talentu”. Zgodnie ze współczesnymi standardami, podczas projektowania systemu nagłośnienia sali koncertowej, wykorzystano model komputerowy oraz symulację działania wszystkich elementów, czego dokonano w programie EASE 4.4. Główną część systemu stanowią źródła punktowe, które są zawieszone na obu skrajach sceny na wysokości 4,5 metra, pod kątem 15 stopni. I jak przed chwilą wspomniano, nagłośnienie frontowe zostało oparte o produkty renomowanej niemieckiej firmy d&b audiotechnik. Warto też mieć na uwadze, że taki system musi sprawdzić się w przypadku wielu różnych zastosowań, jak realizacja koncertów (głównie kameralnych, z wykorzystaniem instrumentów akustycznych), ale także wykładów, prelekcji, uroczystości szkolnych, ponieważ mamy do czynienia z placówką edukacyjną. Odpowiednio dobrano zatem komponenty systemu, główną rolę powierzając szerokopasmowym, dwudrożnym zestawom punktowym 10A, które charakteryzują się kompaktowymi rozmiarami (pojedynczy moduł waży zaledwie 14 kg), a jednocześnie dużą mocą i wysoką jakością dźwięku. Oferują pasmo w zakresie od 60 Hz do 18 kHz (-5 dB standard) i maksymalny poziom SPL wynoszący 130 dB. Dyspersja to 75° x 50°.
Pierwsze rzędy dogłośniono trzema mobilnymi zestawami d&b audiotechnik 5S.
Zestawy te zostały zawieszone symetrycznie nad sceną, zaś w zakresie niskich częstotliwości wspierają je, rozmieszczone po bokach przed sceną, mobilne subwoofery 18A-SUB, wyposażone w neodymowe przetworniki o średnicy 18 cali i oferujące maksymalny poziom SPL wynoszący 132 dB. Z kolei pierwsze rzędy dogłośniono trzema mobilnymi zestawami 5S, które znajdują się przy samej krawędzi sceny. Te niewielkie, ale bardzo wydajne głośniki dwudrożne, ważą zaledwie po 2,5 kg, zapewniając poziom SPL wynoszący 118 dB. Ich stożkowa dyspersja to 100°. Wyposażone są w ferrytowe przetworniki niskotonowe i kopułkowe tweetery. Całość zasilana jest za pomocą odpowiednio dobranych wzmacniaczy d&b audiotechnik, których parametry sterowane są z poziomu komputera (za pomocą oprogramowania edycyjnego), podłączonego na stanowisku realizatora do odpowiedniego przyłącza. I biorąc pod uwagę wszystkie aspekty akustyki sali, tak zaprojektowane nagłośnienie gwarantuje optymalne pokrycie całej widowni. Wykonano symulacje komputerowe, z których wynika, że przy takim układzie można uzyskać bardzo dobre parametry, co zresztą potwierdziło się w praktyce. Dawid Chrabałowski podsumował to zresztą w taki sposób: „Realizacja w całości przebiegła sprawnie i to chyba coś, czym warto się pochwalić. W sali koncertowej panują bardzo dobrze warunki akustyczne, co sprawia, że system nagłośnieniowy może pokazać swój potencjał w pełni. Dużym zaskoczeniem dla wszystkich współpracujących z nami pracowników PSM były niewielkie gabaryty całego systemu nagłośnieniowego i jego wybitne walory nagłośnieniowe tj. dynamika, brak zniekształceń przy wyższym poziomach sygnału, niski pobór energii z sieci oraz wysoka jakość dźwięku charakteryzująca produkty d&b audiotechnik. Mimo tego, że system ma nieduże gabaryty, udało się równomiernie pokryć dźwiękiem cały obszar widowni, zapewniając odpowiedni poziom sygnału dla każdego miejsca w sali”.
Subwoofery d&b audiotechnik 18A-SUB
Kolejnym ważnym elementem jest nagłośnienie sceniczne, które oparto o dwa aktywne monitory QSC K12.2 oferujące 126 dB ciągłego SPL oraz posiadające wbudowany wzmacniacz o mocy szczytowej 2000 W. Ich zadaniem będzie zapewnienie odsłuchów występującym muzykom, w związku z tym docelowo mają być ustawiane na scenie zgodnie z aktualnymi potrzebami. Oczywiście monitory mogą być też ustawiane na statywach głośnikowych. Niezależnie od nich, dostarczono także 8 kompletów słuchawek Audio-Technica ATH-M30X wraz ze wzmacniaczami Presonus HP60. Mają one służyć m. in. jako odsłuchy indywidualne podczas nagrań różnych materiałów muzycznych, które będą realizowane w szkole. I właśnie w związku z planowanymi nagraniami zainstalowano także system rejestracji wielokanałowej, umieszczono go w kabinie realizatora, aczkolwiek ma on charakter mobilny (skrzynia typu flight case). Sercem jest laptop z oprogramowaniem typu DAW, a konkretnie z Pro Tools, zestawem wtyczek Waves Silver i Izotope Ozone 9 Standard, a od strony sprzętowej – interfejs Avid Pro Tools Carbon, oferujący 24 kanały wejściowe, sieć Dante oraz wysokiej klasy przedwzmacniacze mikrofonowe. Przewidziano, że wspomniany system będzie wykorzystywany przede wszystkim do nagrywania sygnałów z mikrofonów rozstawionych na scenie i zapisywanych na osobnych śladach w DAW.
Konsoleta cyfrowa Allen & Heath Avantis
Realizacja nagłośnienia odbywa się z reżyserki znajdującej się z tyłu, aczkolwiek niezależnie od tego, w samej sali jest odpowiednie przyłącze, umożliwiające podłączenie konsolety i pracę przy bezpośrednim odsłuchu zestawów frontowych. Szkołę wyposażono w konsoletę cyfrową Allen&Heath Avantis, pozwalającą na pracę z częstotliwością 96 kHz i oferującą 64 kanały oraz 42 szyny miksujące. Avantis posiada dwa ekrany dotykowe, przyjazny interfejs użytkownika i praktycznie wszystko, co jest potrzebne do w pełni profesjonalnej pracy. Z kolei w pomieszczeniu technicznym umieszczono ekspander audio Allen&Heath GX4816, wyposażony w dużą liczbę wejść, 48 przedwzmacniaczy mikrofonowych, czy 2 porty DX. Docelowo ma on służyć do podłączenia systemu mikrofonów bezprzewodowych. Kolejny ekspander Allen&Heath DX168 jest mobilny, został umieszczony w skrzyni i może być wykorzystany w dowolnym miejscu. Skoro już wspomnieliśmy o mikrofonach bezprzewodowych, w szkole zainstalowano 6 kanałów takiego systemu, przy czym odbiorniki pracują w takim zakresie, który gwarantuje stabilną pracę bez zakłóceń. Współpracuje z nimi 6 nadajników typu bodypack oraz mikrofony nagłowne Audio-Technica BP894x i 6 nadajników z dynamicznymi kapsułami kardioidalnymi.
Szkoła zakupiła także kilka kompletów słuchawek Audio-Technica ATH-M30X.
By zagwarantować maksymalny komfort pracy, a jednocześnie uniwersalność wszystkich systemów, stworzono odpowiednią infrastrukturę, w tym także system wejść audio, wyposażony w komplety do omikrofonowania, di-boxy, czy wreszcie stosowne okablowanie i przyłącza – typu FTP CAT6, przewody mikrofonowe, głośnikowe, puszki przyłączeniowe wbudowane w ścianie lub podłodze itp. Ponieważ niektóre realizacje będą wymagać użycia multimediów, niezbędne było również dostarczenie odpowiedniego sprzętu, jak projektor multimedialny Maxell MP-WU5503 oraz rozwijany elektrycznie ekran Adeo MaxOne. Obsługa systemu multimedialnego odbywa się także w reżyserce, zaś jako źródło sygnału wideo może służyć komputer, czy też dowolny odtwarzacz. Dzięki mikserowi możliwa jest także realizacja projekcji z kilku źródeł.
Interfejs Avid Pro Tools Carbon
Jak widać PSM w Zgierzu otrzymała bardzo nowoczesne systemy nagłośnieniowe i multimedialne, które pozwalają na w pełni profesjonalną obsługę każdego typu wydarzenia, gwarantując wysoką jakość dźwięku – zarówno podczas nagłaśniania koncertów, jak i nagrań wielośladowych. Zapytałem Dawida Chrabałowskiego o to, jak sami użytkownicy odebrali gotowy system i jak ocenili uzyskane efekty, co nasz rozmówca podsumował w ten sposób: „Myślę, że najlepiej zapytać o to użytkowników, ale na podstawie rozmów zakładam, że są bardzo zadowoleni z efektu końcowego, są pod dużym wrażeniem możliwości, jakie otworzyły się przed nimi przy pracy z nowym nagłośnieniem. Dzięki integracji wszystkich urządzeń w jednej sieci zarządzania, są w stanie kontrolować i zarządzać każdym elementem nagłośnienia i rejestracji z jednego stanowiska, co zdecydowanie ułatwia obsługę całej instalacji. Na bardzo pozytywny odbiór końcowy niebagatelne znaczenie ma też swoboda rekonfiguracji całej instalacji i dostosowanie jej do różnych wymagań, które mogą pojawić się w przyszłości”.
Instalacja oświetleniowa została w głównej mierze oparta na produktach Chauvet Professional i Chauvet DJ z oferty firmy LTT
Oświetlenie
Zgodnie ze współczesnymi potrzebami szkoła otrzymała nowoczesne i zarazem energooszczędne oświetlenie oparte na produktach CHAUVET DJ i CHAUVET Professional, które dostarczyła firma LTT z Warszawy. Warto przy tym wspomnieć, że sterowany z poziomu konsolety Zero88 FLX S48 2U system wykorzystuje autorskie rozwiązania formy LTT – a konkretnie system Phantom do zarządzania zasilaniem. Do oświetlenia sali koncertowej wykorzystano 16 sztuk opraw punktowych EVE E-100Z, wyposażonych w źródło światła LED o mocy 100 W, 16 sztuk EVE P-160 RGBW, pozwalających na mieszanie barw z 61 diod, 6 sztuk EVE P-140VW o mocy 140 W i kącie emisji światła od 25 do 45 °, 4 ruchome głowy Intimidator 475Z IRC, z elektronicznym focusem i diodą o mocy 250 W, 4 sztuki Rogue R1X Wash, wyposażone w 7 25-watowych źródeł RGBW oraz soczewkę bąbelkową, czy wreszcie 4 ruchome listwy typu strip COLORband PiX M-USB, każda z 10 diodami RGB o mocy 9 W. Ponadto na wyposażeniu znalazła się bramka Ethernet-DMX, NET-X II, z obsługą RDM poprzez Art-Net i RDMX Splitter 8 (łącznie 4 sztuki). Całość tworzy wydajną i efektowną instalację oświetleniową, która zagwarantuje odpowiednią oprawę każdemu widowisku, jakie będzie realizowane na szkolnej scenie.
Na pierwszym planie niewielka ale wszechstronna i funkcjonalna głowica Rogue R1X Wash.
Mechanika sceny
Systemy sceniczne w Szkole zostały dostarczone i zainstalowane przez specjalizującą się w tej dziedzinie firmę BSC System. Pracujący w niej mgr inż. Michał Czerwonka, menażer projektu, opowiedział nam w paru zdaniach na czym polegały wykonane prace: „W ramach remontu Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Zgierzu nasza firma wyposażyła jej salę widowiskową w urządzenia górnej mechaniki sceny. W ich skład weszły 4 mosty oświetleniowe oraz 2 sztankiety dekoracyjne. Urządzenia te mają napęd elektryczny w postaci wciągarek wałowych. Rozwiązanie to niesie za sobą szereg korzyści, w porównaniu do częściej spotykanych wciągarek bębnowych, m. in. w mniej skomplikowany sposób obciążają konstrukcję sali, co jest ogromną zaletą w przypadku dociążania elementami mechanicznymi remontowanych budynków.
Firma BSC System wyposażyła salę koncertową w urządzenia górnej mechaniki sceny. W ich skład weszły 4 mosty oświetleniowe oraz 2 sztankiety dekoracyjne.
W przypadku sali w Zgierzu, gdzie nie ma formalnego okna scenicznego, a elementy mechaniczne są wyeksponowane, zaletą okazały się również ich gabaryty i bardziej dyskretny wygląd. Możliwość malowania wałów w kolorze czarnym, wykorzystanie do prowadzenia instalacji na mostach nowoczesnych pantografów oraz zawieszenie czarnych trawersów spowodowało świetne wkomponowanie się urządzeń w przestrzeń sufitu widoczną dla widzów. W przypadku wciągarek bębnowych widoczny układ linowy zaburzałby estetykę sali, szczególnie w przestrzeni widowni. Wszystkie elementy mechaniki zintegrowane są wspólnym, centralnym układem sterowania Imperi St., wykorzystującym mobilny pulpit z ekranem dotykowym”. Jak widać, także w tej kwestii wybrano rozwiązania wysokiej klasy, wkomponowane w wystrój sali i pozwalające na wygodną obsługę oraz realizację wielu różnych wydarzeń. Można śmiało stwierdzić, że PSM w Zgierzu otrzymała po prostu w pełni profesjonalną scenę, której nie powstydziłaby się jakakolwiek inna placówka.
Możliwość malowania wałów w kolorze czarnym, wykorzystanie do prowadzenia instalacji na mostach nowoczesnych pantografów oraz zawieszenie czarnych trawersów spowodowało świetne wkomponowanie się urządzeń w przestrzeń sufitu widoczną dla widzów.
Podsumowanie
Z przyjemnością dowiadujemy się o tym, że kolejna szkoła muzyczna w Polsce otrzymuje w pełni profesjonalne systemy nagłośnienia, rejestracji wielośladowej, oświetlenia, czy mechaniki scenicznej. Dzięki temu Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Zgierzu stała się pełnoprawną placówką nie tylko edukacyjną, ale też kulturalną, przystosowaną do realizacji wydarzeń na wysokim poziomie technicznym. Zapytaliśmy więc akustyka, Michała Pietrzaka, jak ocenia uzyskane efekty: „Instalację można śmiało nazwać instalacją na najwyższym poziomie. Sala została też wyposażona w nowy instrument – na scenie stanął fortepian marki Shimmel. Bardzo cieszy mnie obecność stołu Allen&Heath Avantis – osobiście jestem zwolennikiem tej marki. Pracowałem wcześniej na serii SQ, sporadycznie również na dLive i uważam te stoły za bardzo intuicyjne i mocno elastyczne, a samego Avantisa lubię najbardziej ze wszystkich wymienionych. W połączeniu z rozbudowaną infrastrukturą ethernetową sali, monitorami personalnymi i opcją sterowania systemem z poziomu iPada, mam niemal nieograniczone możliwości konfiguracji sprzętu. Wprowadzenie się do wyremontowanego budynku i pozyskanie sali koncertowej (a także drugiej mniejszej sali kameralnej) otwiera wiele możliwości. Na razie będą się tu odbywać głównie koncerty uczniów i absolwentów, ale w planach są również większe wydarzenia, o których niestety jeszcze nie mogę powiedzieć”. Plany są jak widać ambitne i pozostaje trzymać kciuki za ich udaną realizację.
Tekst: Dariusz Mazurowski, Muzyka i Technologia
Zdjęcia: Mikołaj Zacharow
