System CRMX LumenRadio

Rok 1986, w którym wprowadzono standard DMX512, był zdecydowanie rokiem jednego z największych przełomów w branży oświetleniowej. Opracowany przez USITT (United States Institute for Theater Technology) standard pozwolił znacznie zredukować liczbę sterowników i okablowania koniecznych do kontroli urządzeń oświetleniowych na scenie i ułatwił pracę realizatorów oświetlenia. W ostatniej dekadzie coraz większą popularność zdobywają rozwiązania bezprzewodowej dystrybucji sygnałów DMX, przydatne zwłaszcza w zastosowaniach architektonicznych, w których odległości między sterownikiem a kontrolowanymi urządzeniami mogą być bardzo duże. Pierwsze rozwiązania bezprzewodowej transmisji DMX wykorzystywały technologie WLAN, a później FHSS (Frequency Hopping Spread Spectrum). Ich wadą była duża podatność na zakłócenia od innych systemów bezprzewodowych. Jako pierwsza rozwiązanie tego problemu zaproponowała firma Wireless Solution Sweden AB, która opracowała systemy W-DMX, bazujące na technologii adaptacyjnej FHSS. Kilka lat później na rynku pojawiła się firma LumenRadio ze swoim rewolucyjnym systemem CRMX. To właśnie tej firmie i jej rozwiązaniom z zakresu bezprzewodowej transmisji DMX poświęcony jest nasz artykuł.   Firma LumenRadio działa na rynku dopiero od kilku lat, ale już wyrobiła sobie światową renomę, zdobywając wiele prestiżowych nagród branżowych i nawiązując współpracę z uznanymi producentami oświetlenia, takimi jak Robe, Clay Paky czy Vari-Lite. Firmę współtworzą ludzie, którzy już wcześniej zdobyli doświadczenie z zakresu kontroli oświetlenia i technologii bezprzewodowych, a niektórzy mieli swój udział w tworzeniu pierwszych rozwiązań dla bezprzewodowego sterowania oświetleniem, wiedzą więc, jak sami mówią, „co działa, a co nie”. Ich celem jest zmiana oblicza branży oświetleniowej poprzez opracowywanie i produkcję bezprzewodowych urządzeń do dystrybucji sygnałów sterujących. Pierwszym krokiem na tej drodze było opracowanie technologii CRMX.   CRMX – inteligentna transmisja bezprzewodowa CRMX (Cognitive Radio MultipleXer) jest inteligentnym systemem transmisji bezprzewodowej, który automatycznie i stale dopasowuje się do otoczenia. Jest to jego najważniejsza cecha, określana przez producenta jako Automated Cognitive Coexistence, co można tłumaczyć jako 'automatyczne, bezkolizyjne współistnienie. Polega ona na ciągłym sprawdzaniu częstotliwości w zakresie pasma pracy i wybieraniu tych, które w danej chwili są wolne od zakłóceń generowanych przez inne urządzenia. Jest to o tyle istotne, że CRMX pracuje w paśmie 2,4 GHz, które wykorzystują również inne systemy bezprzewodowe, takie jak WLAN czy Bluetooth. Dzięki bezkolizyjnemu współistnieniu praca systemów CRMX nie jest zakłócana przez inne urządzenia i odwrotnie, co zwiększa bezpieczeństwo transmisji. Kolejne zabezpieczenia obejmują korekcję błędów oraz naprawę i odzyskiwanie uszkodzonych lub utraconych pakietów, dzięki czemu odebrane ramki mają dokładnie taką samą zawartość jak nadane nawet przy bardzo złych warunkach transmisji radiowej, 128-bitowe szyfrowanie danych oraz synchronizację opóźnień sygnału w całej, nawet bardzo rozbudowanej instalacji oświetleniowej. Projektantom systemu CRMX udało się osiągnąć stałe opóźnienie sygnału pomiędzy wszystkimi nadajnikami i odbiornikami poniżej 5 ms. Dzięki temu sygnał z wejścia w nadajniku pojawia się równocześnie na wszystkich wyjściach skojarzonych odbiorników (z dokładnością do 0,02 ms), a zmiany parametrów urządzeń oświetleniowych są idealnie zsynchronizowane. Użytkownicy systemów CRMX docenią także inne jego cechy, takie jak skalowalność, czyli możliwość tworzenia instalacji różnej wielkości, od prostych do bardzo rozbudowanych, z zachowaniem pełnej funkcjonalności w każdym przypadku i niskimi kosztami rozbudowy, oraz uniwersalność, którą daje obsługa innych niż DMX standardów sterowania oświetleniem (DALI i DSI) oraz obsługa różnych protokołów przesyłu DMX przez Ethernet, takich jak Streaming ACN, Pathport, ETCnet, ArtNet i ShowNet. Ponadto urządzenia CRMX wspierają również standard RDM, czyli pozwalają na przesyłanie informacji zwrotnych od urządzeń oświetleniowych, które umożliwiają monitorowanie ich pracy. Co nie mniej ważne, projektanci CRMX zadbali także o to, by konfiguracja i obsługa systemu były jak najprostsze poprzez zautomatyzowanie bardziej zaawansowanych funkcji. Ponadto LumenRadio opracował dla CRMX oprogramowanie Super Nova, które umożliwia zarządzanie całym systemem z poziomu komputera z wykorzystaniem intuicyjnego interfejsu graficznego.   Oferta CRMX na każdą okazję Uniwersalność systemów LumenRadio polega nie na tym, że każdy produkt nadaje się do każdego zastosowania, ale na tym, że w szerokiej ofercie firmy z pewnością znajdziemy taki, który spełni nasze wymagania. Oferta ta obejmuje cztery główne linie produktów – Nova, Outdoor, Slim i OEM – przeznaczone do różnych zastosowań. Urządzenia z linii Nova obejmują nadajniki i odbiorniki przeznaczone głównie do zastosowań eventowych, a także do instalacji w teatrach, operach, salach koncertowych itp. Większość z nich obsługuje standard RDM, a nadajniki obsługują także protokoły przesyłu DMX przez Ethernet na wejściach. Najbardziej zaawansowanym urządzeniem w tej serii jest CRMX Nova Flex, które w 2010 roku otrzymało PLASA Award for Innovation za niezwykłą elastyczność (stąd nazwa „Flex”) w pracy jako bezprzewodowy pośrednik między różnymi protokołami sterowania oświetleniem wraz z obsługą komunikacji zwrotnej dzięki RDM. Nova Flex może być konfigurowany jako nadajnik lub odbiornik dla jednej linii DMX/RDM, a protokoły sieci ethernetowej obsługiwane są zarówno na jego wejściach, jak i wyjściach. Produkty CRMX Outdoor to, jak sama nazwa wskazuje, nadajniki i odbiorniki przeznaczone do pracy na zewnątrz, głównie w zastosowaniach architektonicznych, w których urządzenia mogą być przez dłuższy czas wystawione na działanie warunków atmosferycznych. Mają one stopień ochrony IP67. Ich dodatkową funkcjonalnością jest obsługa protokołów DALI i DSI, które są stosowane do cyfrowego sterowania, automatyki i zarządzania instalacjami oświetlenia w budynkach. Dzięki kompatybilności z tymi standardami systemy CRMX można łatwo i tanio integrować z istniejącymi instalacjami. DALI i DSI obsługiwane są także przez nadajniki i odbiorniki z linii Slim. Ta linia zawiera produkty przeznaczone do zastosowań zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz, wszędzie tam, gdzie mamy ograniczone miejsce. Sprawdzi się zwłaszcza w instalacjach stałych w obiektach, takich jak hotele czy muzea, a nawet latarnie uliczne. Oddzielną grupę produktów stanowi seria OEM. Są to płytki drukowane, które pozwalają rozbudować istniejące urządzenia oświetleniowe o funkcjonalność technologii CRMX. Do zarządzania systemami CRMX służy, jak już pisaliśmy, oprogramowanie SuperNova, dostępne na platformy MAC OS, Windows i GNU/Linux. Po pierwsze, program umożliwia konfigurację ustawień wszystkich nadajników i odbiorników CRMX. Po drugie, monitorowanie wszystkich aspektów pracy znajdujących się w instalacji urządzeń z RDM. Po trzecie, w razie potrzeby może zastąpić konsoletę oświetleniową. Graficzny interfejs daje intuicyjny i przejrzysty obraz całego systemu z wszystkimi podłączonymi urządzeniami, pokazuje przepływ sygnałów DMX oraz moc sygnałów bezprzewodowych, jak również zajętość pasma pracy. Udostępnia również informacje o stanie pracy nadajników i odbiorników CRMX oraz urządzeń oświetleniowych z RDM, umożliwiając wczesne wykrywanie usterek.   Platforma CRMX Unity Dzisiejsze instalacje oświetleniowe są coraz częściej połączeniem urządzeń różnych producentów, stosujących niekompatybilne protokoły przesyłu danych, jak również różnych metod dystrybucji tych sygnałów, np. przewodowych i bezprzewodowych. Z tego względu konieczne jest często inwestowanie w równoległe struktury do transmisji przewodowej i bezprzewodowej czy tworzenie odrębnych sieci, obsługujących różne protokoły i kontrolowanych przez odrębne sterowniki. Jest to nie tylko drogie, ale również nieefektywne i skomplikowane w późniejszym użytkowaniu. Rozwiązaniem tych problemów, zaproponowanym przez firmę LumenRadio, jest platforma CRMX Unity. Składają się na nią węzły CRMX RDM, będące interfejsami pomiędzy urządzeniami przewodowymi i bezprzewodowymi oraz różnymi protokołami transmisji danych, a także oprogramowanie SuperNova, dające nad wszystkim pełną kontrolę. Platforma Unity zaprezentowana została po raz pierwszy podczas ostatnich targów PLASA i już wtedy wzbudziła spore zainteresowanie, a – jak zapewnia producent – możemy spodziewać się znacznie więcej, gdyż rozwiązanie to będzie dalej rozwijane.   „U podstaw działalności firmy LumenRadio leży jasna wizja tego, jak technologie bezprzewodowe zmienią branżę oświetleniową. Ta wiara oraz wysoka kultura przedsiębiorczości i innowacyjności definiują to, kim jesteśmy” – tak o swojej firmie piszą założyciele LumenRadio. – „Krótko mówiąc, jesteśmy tu po to, by zmieniać rzeczy na lepsze. (…) A najlepsze jest to, że dopiero zaczynamy.”   Magda Kaniewska Muzyka i Technologia