Infrastruktura w sektorze kultury rozwija się w ostatnich latach w bardzo dynamiczny sposób – i nie dotyczy to tylko największych ośrodków w dużych metropoliach czy aglomeracjach. Również w mniejszych miastach, a często także poza nimi, modernizowane są działające od lat obiekty, a także powstają zupełnie nowe. Doskonałym tego przykładem jest Pszczyńskie Centrum Kultury. W jasnej, prostej, geometrycznej bryle nie tylko udało się zmieścić wiele różnych funkcjonalności, ale także szybko przypadła ona do gustu krytykom architektury, zdobywając główną nagrodę w kategorii „Budynek kultury” przyznawaną przez SARP 2025. Budową nowej siedziby pckulu zajęła się firma Budimex, natomiast zadanie wyposażenia obiektu we wszystkie rozwiązania z zakresu technologii scenicznej – m.in. nagłośnienia, kinotechniki, systemów komunikacji głosowej, mechaniki czy systemu rozgłoszeniowego – powierzono konsorcjum firm Konsbud Audio i Mikor. Odwiedziliśmy ten arcyciekawy obiekt, aby osobiście przyjrzeć się z bliska wszystkim zastosowanym w nim rozwiązaniom.

Sercem nowej siedziby pckulu jest sala widowiskowa. Od początku była kluczową przestrzenią tworzoną w ramach całej inwestycji i została niejako „obudowana” pozostałymi salami, pomieszczeniami sanitarnymi, technicznymi czy ciągami komunikacyjnymi.
Działające w sektorze kultury nieprzerwanie od 1999 roku Pszczyńskie Centrum Kultury, przez blisko ćwierć wieku mieściło się w kamienicy przy ul. Piastowskiej 1. W istocie były to trzy połączone ze sobą budynki, znajdujące się pod ścisłą opieką konserwatora zabytków. Część pomieszczeń, z których przez lata korzystał pckul została wybudowana jeszcze w XIX wieku. Nie trzeba zatem nikogo przekonywać, że zarówno mniejsze pracownie i sale warsztatowe, ale przede wszystkim sala widowiskowa nie były ani estetyczne, nie spełniały współczesnych norm przeciwpożarowych, ani nie były wyposażone w nowoczesne środki techniki scenicznej. Decyzję o zbudowaniu nowego domu dla pckulu najpierw podjął burmistrz Dariusz Skrobol, później do tego pomysłu przychylili się również radni miasta, którzy przyjęli stosowną uchwałę. Gdy dopięte zostały wszystkie kroki formalne, rozpoczął się etap faktycznego projektowania i realizacji tej inwestycji. Przebiegły one dosyć szybko, a projekt, za który odpowiedzialne było biuro KKM Kozień Architekci (dr inż. arch. Marek Kozień, dr hab. inż. arch. Magdalena Kozień-Woźniak, prof. PK oraz mgr inż. arch. Katarzyna Kozień-Kornecka) został dostarczony w dwanaście miesięcy wraz z uzyskaniem niezbędnych dokumentów do rozpoczęcia budowy.

W sali widowiskowej zainstalowano główny system nagłośnieniowy złożony z ośmiu elementów d&b audiotechnik Yi na stronę. W dolnej części grona pracuje model Yi12 (charakteryzujący się szerszymi kątami propagacji), natomiast wyższe moduły w gronie to Yi8.
Krakowskie biuro architektoniczne stworzyło prostą, ale wyrazistą koncepcję budynku. Tworzą go ułożone jedna na drugiej i poprzesuwane względem siebie bryły, z jasnymi elewacjami z dużą ilością przeszkleń. Ta bryła skrywa m.in. salę widowiskową z 500 miejscami, salę kinową, cztery sale warsztatowe, strefę gier i e-sportu, kawiarnię z widokiem na zieleń, wielofunkcyjne przestrzenie, w których mogą odbywać się warsztaty, pokazy, wystawy czy wydarzenia specjalne. W ramach inwestycji powstał zielony taras, wewnętrzny ogród, a ziemia z wykopu została zagospodarowana w postaci skarpy i górki krajobrazowej. Ogród znajdujący się przy salach warsztatowych jest wykorzystywany do praktykowania i edukacji na temat retencji wody, a zielony dach na tarasie absorbuje wodę i tworzy większą powierzchnię biologicznie czynną. W ramach budowy wiele drzew znajdujących się wcześniej na działce zostało zachowanych.

Sala widowiskowa pckulu
Dyrektor pckulu Michał Czernek: „Zanim przystąpiliśmy do ogłoszenia przetargu na projekt, wspólnie z panem burmistrzem, panią skarbnik i innymi osobami zaangażowanymi w powstawanie inwestycji objechaliśmy pół Polski, aby zobaczyć jak najwięcej podobnych instalacji, chcieliśmy przede wszystkim porozmawiać z ich użytkownikami o tym, co jest dobre, a co można by było zrobić inaczej, aby uniknąć podobnych błędów przy budowie naszej nowej siedziby. Z całą pewnością jedną z najbardziej niesłychanych i zarazem kuriozalnych historii, którą odpowiedział nam jeden z dyrektorów było to, że w jego obiekcie projektant stworzył salę kinową z białymi ścianami i naturalnym światłem w postaci okna… Bywały również takie sytuacje, że konfiguracja systemu mikrofonowego była przygotowana w taki sposób, że chociaż fizycznie dostarczonych było dziesięć mikrofonów, równocześnie można było używać tylko dwóch spośród nich. Bywało również tak, że urzędnicy w ramach realizacji inwestycji zamieniali oprawy inteligentne na analogowe PARy, bo przecież źródło światła to źródło światła itd. Ta cała zebrana wiedza utorowała nam drogę do sensownego przygotowania przetargu i wszystkich niezbędnych dokumentów. Bardzo ważne było dla nas to, aby o wyborze konkretnych rozwiązań nie tylko decydowała cena, ale ich jakość i funkcjonalność”. Gdy zakończony został cały ten proces, następnie w drodze przetargu został wybrany generalny wykonawca, firma Budimex, z którą podpisano umowę i która przystąpiła do prac budowlanych i wykończeniowych. Warte podkreślenia jest to, że obiekt wraz z salą widowiskową, kinem i wszystkimi mniejszymi przestrzeniami został ukończony na kilka miesięcy przed umownym terminem. Nowa siedziba Pszczyńskiego Centrum Kultury została oddana do użytku w lutym 2024 roku.

Sala widowiskowa jest wyposażona w 500 bardzo wygodnych foteli, które – co szalenie ważne i co wciąż nie jest jeszcze standardem – zostały dobrane w taki sposób, aby wspierały jej akustykę.
Sala prawdziwie widowiskowa
Sercem nowej siedziby pckulu jest sala widowiskowa. Od początku była kluczową przestrzenią tworzoną w ramach całej inwestycji i została niejako „obudowana” pozostałymi salami, pomieszczeniami sanitarnymi, technicznymi czy ciągami komunikacyjnymi. Na etapie koncepcyjnym zastanawiano się, czy ma być to tylko sala widowiskowa, czy przestrzeń łącząca zarówno scenę jak i funkcjonalność sali kinowej, tak jak jest to zorganizowane w innych, podobnych instytucjach. Jednak jak pokazały wspomniane już liczne wizyty studyjne, w innych, podobnych jednostkach, gdy ta sama sala pełni funkcję przestrzeni do występów na żywo i kina, ze względu na wysokie wymagania dystrybutorów filmów w aspekcie liczby wyświetleń, na koncerty czy przedstawienia teatralne w takiej sali z reguły pozostaje już niewiele czasu. Z tego względu twórcy obiektu, zdecydowali się rozdzielić te dwie funkcjonalności i stworzyć jedną, wyspecjalizowaną, wielofunkcyjną salę widowiskową oraz drugą przestrzeń, wyłącznie kinową. Dzięki temu, że cały obiekt został zaprojektowany w odpowiedni sposób, nawet w najcichszych momentach obrazu filmowego, osoby znajdujące się w kinie nie wiedzą, że coś dzieje się w sali widowiskowej, nawet, gdy jest to koncert rockowy. Natomiast w sytuacji, gdy w sali widowiskowej podczas koncertu akustycznego orkiestra gra piano, odtwarzany za ścianą film akcji z bogatą warstwą efektową nie przeszkadza zasiadającym nieopodal melomanom. Co bardzo ważne, sala widowiskowa została zaopatrzona w znakomite rozwiązania akustyki wnętrz, dzięki temu (zarówno podczas głośnych, amplifikowanych koncertów rockowych, ale także w trakcie występów zawodowych teatrów, w ramach których aktorzy nie korzystają z mikroportów, a warto powiedzieć takich przedstawień teatralnych jest tutaj sporo) od pierwszego to ostatniego rzędu każde słowo jest doskonale słyszalne.

Dzięki temu, że cała instalacja została przemyślana, zaprojektowana i przygotowana w odpowiedni sposób, nawet w sytuacji, gdyby zespół chciał przyjechać z własną konsoletą, jej podłączenie do systemu d&b audiotechnik i wymiana sygnałów ze sceną nie będzie stanowiła żadnego problemu.
Sala widowiskowa jest wyposażona w 500 bardzo wygodnych foteli, które – co szalenie ważne i co wciąż nie jest jeszcze standardem – zostały dobrane w taki sposób, aby wspierały jej akustykę. Liczba miejsc także nie została wybrana przypadkowo. Bardzo często taka właśnie widownia pojawiała się w wielu rozmowach toczonych w ramach przygotowań do realizacji projektu. Na co zwraca uwagę dyrektor pckulu, Michał Czernek: „Taka liczba miejsc na widowni w znaczący sposób ułatwia nam prowadzenie rozmów z podmiotami organizującymi w naszej siedzibie koncerty i wynajmującymi impresaryjnie salę widowiskową”. O rozwiązaniach technicznych, w które wyposażona została zarówno najważniejsza sala obiektu, jak i pozostałe przestrzenie, decydował projektant akustyki i technologii scenicznych całej inwestycji – Manufaktura Technologiczna Sp. z o.o. Na etapie wyboru wykonawcy jednym z decydujących czynników poza ceną był dobór odpowiednich urządzeń, który był punktowany przez zamawiającego.

Za przetwarzanie najniższych częstotliwości są odpowiedzialne cztery subwoofery V-GSUB.
Jak mówi dyrektor instytucji: „Podwykonawcą firmy Budimex było konsorcjum firm Konsbud Audio i Mikor, które zapewniło nam dźwięk, światło, odpowiednie konsolety, mikrofony, całe wyposażenie kina, mechanikę sceniczną, a także wiele systemów wspierających. Muszę przyznać, że gdy nasz obiekt był gotowy i wysyłaliśmy podziękowania za możliwość odwiedzenia innych obiektów w ramach przygotowań, to wielu szefów tych ośrodków z zazdrością patrzyło na zaplecze, którym dysponujemy. Zazwyczaj jest tak, że gdy jakaś instytucja dysponuje dobrym zestawem oświetlenia to nie ma odpowiedniego dźwięku, jeżeli ma świetne rozwiązania nagłośnieniowe, to kuleje oświetlenie itd.” – dodaje. Warto tutaj zwrócić również uwagę na bardzo istotną rolę firmy Konsbud Audio w całym przedsięwzięciu, która nie tylko dostarczyła wszystkie rozwiązania nagłośnieniowe, a na końcu je zainstalowała i wystroiła, ale też była wsparciem, przeszkoliła pracującą w instytucji ekipę, doradzała na każdym etapie prac.

System odsłuchowy na scenie to pięć monitorów podłogowych d&b audiotechnik MAX2, subwoofer B4-Sub (można go wykorzystać np. jako drumfill dla bębniarza) oraz cztery kolumny 10S, które mogą np. pełnić rolę sidefilli.
W sali widowiskowej zainstalowano główny system nagłośnieniowy złożony z ośmiu elementów d&b audiotechnik Yi na stronę. W dolnej części grona pracuje model Yi12 (charakteryzujący się szerszymi kątami propagacji), natomiast wyższe moduły w gronie to Yi8. Dogłośnienie balkonów zostało zrealizowane przy pomocy szerokopasmowych zestawów nagłośnieniowych Yi7P oraz Yi10P, natomiast za przetwarzanie najniższych częstotliwości są odpowiedzialne cztery subwoofery V-GSUB. Ponieważ pierwsze rzędy widowni znajdują się stosunkowo blisko sceny, to aby przybliżyć im cały obraz dźwiękowy i przede wszystkim wyeliminować sytuację, w której znajdująca się przed sceną widownia miałaby poczucie, że dźwięk dochodzi „z góry”, na krawędzi sceny zdecydowano się zainstalować trzy zestawy głośnikowe frontfill 8S. Cały system jest zasilany przy pomocy wzmacniaczy d&b audiotechnik 40D oraz 10D, natomiast możliwość odbierania sygnałów z sieci audio – przy wykorzystaniu protokołu Dante – zapewnia interfejs DS10.

Obiekt może pochwalić się również rozbudowanym i zaawansowanym systemem miksującym. Bazuje on na urządzeniach Allen&Heath. Sprawne sterowanie całym oświetleniem ułatwia z kolei riderowa konsoleta MA Lighting grandMA3 w wersji compact.
System odsłuchowy na scenie to pięć monitorów podłogowych d&b audiotechnik MAX2, subwoofer B4-Sub (można go wykorzystać np. jako drumfill dla bębniarza) oraz cztery kolumny 10S, które mogą np. pełnić rolę sidefilli. System monitorowy jest zasilany przy pomocy dwóch wzmacniaczy mocy d&b audiotechnik 40D i również został wyposażony w interfejs Dante DS10, umożliwiający łatwą wymianę sygnałów w oparciu o ten protokół. Obiekt może pochwalić się również rozbudowanym i zaawansowanym systemem miksującym. Bazuje on na urządzeniach Allen&Heath – sterowniku S5000 pracującym na stanowisku FOH oraz C2500 na pozycji MON, stageracku DM48 oraz DX168. Jednak, dzięki temu, że cała instalacja została przemyślana, zaprojektowana i przygotowana w odpowiedni sposób, nawet w sytuacji, gdyby zespół chciał przyjechać z własną konsoletą, jej podłączenie do systemu d&b audiotechnik i wymiana sygnałów ze sceną nie będzie stanowiła żadnego problemu. Oczywiście w ramach całego systemu nagłośnieniowego nie mogło zabraknąć również mikrofonów – zarówno tych przewodowych jak i pozbawionych kabla. Sala widowiskowa została wyposażona w bezprzewodowy system mikrofonowy ULX-D4QE z nadajnikami ULXD1, ULXD2 z główkami SM58 i Beta58, a jeśli chodzi o przewodowe – do dyspozycji są mikrofony producentów Shure, Sennheiser, Audix i Audio-Technica.

Allen&Heath C2500 na stanowisku monitorowym.
Pckul może pochwalić się również wielokanałowym systemem rejestracji, zbudowanym w oparciu o oprogramowanie Avid ProTools, interfejs audio Focusrite Red16 Line oraz przedwzmacniacz Clarret Octo Pro. Taki zestaw ułatwia zarówno archiwizację odbywających się w obiekcie wydarzeń np. dla potrzeb promocji, jak i rejestrację śladów, które później mogą być poddawane dalszej obróbce czy miksowaniu w studiu. Ponadto, firma Konsbud Audio dostarczyła także mobilny system elektroakustyczny wykorzystywany w sali tanecznej. W jego skład wchodzą zestawy szerokopasmowe DAS Audio – Action-612A wsparte subwooferem DAS Audio EVENT-115A, konsoleta Allen&Heath GR4 oraz odtwarzacz w skrzyni transportowej Tascam CD-200SB.

Cały system jest zasilany przy pomocy wzmacniaczy d&b audiotechnik 40D oraz 10D, natomiast możliwość odbierania sygnałów z sieci audio – przy wykorzystaniu protokołu Dante – zapewnia interfejs DS10.
We współpracy z firmą LTT, obiekt został wyposażony również w imponujący park oświetleniowy bazujący na produktach marki Chauvet Professional. Mowa tutaj o takich lampach jak: Maverick Force S Profile, Maverick Force S Spot, Maverick MK Pyxis, Rogue R2X Wash, Ovation E-910FC 15-30, Ovation E-910FC 25-50, COLORado 2 Quad Zoom, COLORdash Par H12IP, COLORado Batten 72X, Ovation F-915VW. Ponadto ekipa może korzystać także z maszyny do dymu Harricane 1600 oraz hazera AMHAZE ECO. Sprawne sterowanie całym oświetleniem zarówno przez lokalną ekipę jak i przez realizatorów przyjezdnych artystów czy grup teatralnych ułatwia riderowa konsoleta MA Lighting grandMA3 w wersji compact. Michał Czernek: „To, czym nie jest w stanie pochwalić się wiele innych, podobnych ośrodków, my możemy – dysponujemy dwunastoma sztankietami dekoracyjnymi i pięcioma mostami oświetleniowymi, które pozwalają na elastyczne przewieszanie opraw oświetleniowych, wieszanie scenografii, przewieszanie horyzontu itp., a to ważne, ponieważ dziś wymagania zespołów muzycznych, teatrów czy innych grup artystycznych są dosyć poważne.” Realizacją górnej mechaniki w obiekcie zajęła się firma Mikor.

We współpracy z firmą LTT, obiekt został wyposażony również w imponujący park oświetleniowy bazujący na produktach marki Chauvet Professional.
Poza doskonałym systemem nagłośnieniowym, czy bardzo rozbudowanym parkiem oświetleniowym, obiekt dysponuje również systemem interkomowym Green-GO (z pulpitami nablatowymi, ściennymi oraz beltpackami bezprzewodowymi), który w znakomity sposób ułatwia komunikację między sceną, garderobami, projektorownią czy reżyserkami, a komunikacja odbywa się w sposób niezakłócony i niezakłócający odbioru. Ponadto w korytarzach został zainstalowany system rozgłoszeniowy, przy pomocy którego widzowie są informowani o tym, ile czasu pozostało do rozpoczęcia przedstawienia, stosuje się go też do odtwarzania gongów czy transmitowania komunikatów głosowych informujących np. o opóźnieniu w rozpoczęciu koncertu. System bazuje na rozproszonych w całym budynku, niewielkich, ale bardzo skutecznych głośnikach sufitowych Biamp CM20T, głośnikach ściennych MASK4CT-W oraz głośnikach Biamp MASK6CT-BL do nadawania komunikatów na scenę. Głośniki te są zasilane przy pomocy wzmacniaczy Biamp REVAMP 2060T oraz REVAMP 4120T, natomiast za sterowanie całym systemem rozgłoszeniowym odpowiedzialny jest procesor TesiraFORTÉ AI. Warto wspomnieć również, że w całym budynku zostały także zainstalowane ekrany informacyjne LG UH5J-H z systemem SuperSign, na których są wyświetlane informacje o repertuarze, nadchodzących wydarzeniach czy organizowanych przez centrum zajęciach.

Kiedy dyrekcja Pszczyńskiego Centrum Kultury wraz z burmistrzem decydowała się na budowę nowego budynku instytucji, było jasne, że musi znajdować się tutaj kino. W szczególności dlatego, że przez ostatnie kilkanaście lat, w tej pięćdziesięciotysięcznej gminie, kina nie było. Kiedyś działało tutaj kino Wenus, jednak zostało wchłonięte przez duże, wielosalowe multipleksy znajdujące się w pobliskich miejscowościach.
Kino, które żyje
Kiedy dyrekcja Pszczyńskiego Centrum Kultury wraz z burmistrzem decydowała się na budowę nowego budynku instytucji, było jasne, że musi znajdować się tutaj kino. W szczególności dlatego, że przez ostatnie kilkanaście lat, w tej pięćdziesięciotysięcznej gminie, kina nie było. Kiedyś działało tutaj kino Wenus, jednak zostało wchłonięte przez duże, wielosalowe multipleksy znajdujące się w pobliskich miejscowościach. Sercem systemu projekcyjnego jest bardzo nowoczesny projektor Barco SP4K-20 wyposażony w kartę ICMP-X. Wyświetlany przez niego obraz jest rzutowany na ekran Harkness Perlux HiWhite. System nagłośnienia kinowego bazuje na rozwiązaniach firmy Luis Wassmann. Zainstalowano trzy zestawy zaekranowe LW 5117-BI, dwa subwoofery LW 6113 oraz dwanaście głośników efektowych LW 715 V2. Wszystkie te głośniki są zasilane przy pomocy wzmacniaczy Kino4-6K oraz Kino8-2K7, natomiast całym systemem nagłośnienia kinowego zarządza procesor sygnałowy LW-8080. Rzecz jasna – nie mogło tutaj zabraknąć procesora Dolby i jest to model CP950. Michał Czernek: „Dzięki temu, że dysponujemy znakomitym, cyfrowym, laserowym projektorem marki Barco oraz doskonałym wielokanałowym dźwiękiem kinowym, możemy pokazywać naszej publiczności nowości filmowe natychmiast po ich premierze. O tym, jak potrzebna była taka przestrzeń może świadczyć fakt, że już w pierwszym roku działalności, salę kinową odwiedziło 40 000 osób, a więc prawie każdy mieszkaniec Pszczyny! Na pewno wpływ na tak chętne oglądanie filmów przez widzów właśnie tutaj mają również niezwykle wygodne, nowoczesne fotele. Mamy skórzane, superkomfortowe fotele z możliwością ich rozłożenia”.

System nagłośnienia kinowego bazuje na rozwiązaniach firmy Luis Wassmann.
Niemałą zaletą tego kina jest również fakt, że można w nim skorzystać z oferty klubokawiarni. W trakcie wyświetlanych tutaj filmów można kupić piwo, dobry koktajl, przekąski i nie tylko obejrzeć film w najwyższej jakości – na doskonałym ekranie i w otoczeniu fenomenalnego dźwięku – ale także spędzić miło czas z bliską osobą, popijając prosecco! To jest możliwe – i to dzieje się tu naprawdę często. Rzadko spotykaną ciekawostką jest to, że w sali kinowej, na ścianach bocznych zostały przygotowane rury montażowe i zasilanie. Dzięki temu, gdy nie są prezentowane filmy, przestrzeń ta może być wykorzystywana do kameralnych koncertów, gal rozdania nagród, wystąpień czy innych przeróżnych eventów. Dodatkową funkcjonalnością są zestawy przyłączy fonicznych, co pozwala na opięcie niewielkiego zespołu. Aby można było (niezależnie od sali widowiskowej) zorganizować w sali kinowej spotkanie biznesowe czy konferencję korzystając tylko ze znajdującego się tutaj sprzętu, firma Konsbud Audio dostarczyła do tej przestrzeni zestaw szerokopasmowych głośników DAS Audio ARTEC-510, zasilanych wzmacniaczem DAS Audio PA900 oraz cyfrową konsoletę foniczną Allen&Heath Qu-16.

Sercem systemu projekcyjnego jest bardzo nowoczesny projektor Barco SP4K-20 wyposażony w kartę ICMP-X.
Podsumowanie
Chociaż Pszczyńskie Centrum Kultury jest położone w samym centrum Górnego Śląska, a więc w mocno konkurencyjnym otoczeniu, to jeśli chodzi o przestrzenie koncertowe, sale eventowe czy teatralne, w promieniu kilkudziesięciu kilometrów trudno znaleźć podobne miejsce – tak uniwersalne, z kompaktową widownią liczącą 500 miejsc, charakteryzujące się znakomitą akustyką i doskonałym wyposażeniem. Z natury rzeczy, na łamach magazynu „Muzyka i Technologia” główna uwaga skupia się na sprzęcie, ale równie istotnym, co nowe urządzenia i technologie, aspektem są ludzie, którzy je wybierają, instalują, a później obsługują. Doskonałym przykładem połączenia sprzętu i człowieka jest właśnie Pszczyńskie Centrum Kultury. Instytucją zarządza bardzo świadomy, doskonale znający rolę nowoczesnych rozwiązań technicznych dyrektor, a realizacją nawet najbardziej rozbudowanych i wymyślnychprodukcji zajmuje się pełna pasji ekipa znakomitych specjalistów. Dzięki zaawansowanemu systemowi nagłośnieniowemu d&b audiotechnik, nowoczesnemu cyfrowemu systemowi kinowemu, systemowi łączności, wielu nowoczesnym oprawom oświetleniowym, licznym sztankietom i mostom oświetleniowym oraz całej instalacji, dającej niezwykle szerokie możliwości konfiguracyjne, praca tutaj to czysta przyjemność – zarówno na scenie, jak i przed sceną!
Wydarzeń jest tu tak wiele, że każdy z pewnością znajdzie dla siebie coś interesującego! Wszystkich serdecznie zapraszamy do odwiedzenia pckulu – nie tylko mieszkańców Pszczyny!
Tekst i zdjęcia: Łukasz Kornafel, Muzyka i Technologia








