Rozmiary i architektura wnętrz kościelnych sprawiają, że ich akustyka stanowi bardzo duże wyzwanie dla inżynierów projektujących nagłośnienie. Dodatkowo elementy systemu nagłośnieniowego muszą być jak najmniej widoczne i wpasowywać się w wystrój wnętrza. Zabytkowy charakter obiektu oraz znajdujące się w nim freski i inne dzieła sztuki często utrudniają prowadzenie kabli i montaż głośników. Wielu producentów systemów elektroakustycznych proponuje więc specjalne rozwiązania do kościołów. W niniejszym artykule zaprezentujemy przeznaczone do nagłośnienia świątyń rozwiązania firmy Bose.

Rozmiary i architektura wnętrz kościelnych sprawiają, że ich akustyka stanowi bardzo duże wyzwanie dla inżynierów projektujących nagłośnienie. Dodatkowo elementy systemu nagłośnieniowego muszą być jak najmniej widoczne i wpasowywać się w wystrój wnętrza. Zabytkowy charakter obiektu oraz znajdujące się w nim freski i inne dzieła sztuki często utrudniają prowadzenie kabli i montaż głośników. Wielu producentów systemów elektroakustycznych proponuje więc specjalne rozwiązania do kościołów. W niniejszym artykule zaprezentujemy przeznaczone do nagłośnienia świątyń rozwiązania firmy Bose.   Kościół św. Anny w Warszawie Jedną z realizacji wykonanych przez polskiego przedstawiciela firmy Bose było nagłośnienie kościoła św. Anny. Kościół ten jest jedną z najstarszych świątyń warszawskich i jedną z nielicznych tak w znacznym procencie autentyczną, zarówno jeśli chodzi o różnorodność form architektonicznych samej bryły, kształtowanej w czasie prawie sześciu wieków swego istnienia, jak i wyposażenia wnętrza. Renowacja kościoła miała miejsce w latach 1946–1962. Wielokrotnie przebudowywany od czasu ufundowania i wzniesienia jako późnogotycka budowla, zachowany do dziś jedynie w prezbiterium, położony przy Krakowskim Przedmieściu i Placu Zamkowym, urzeka barkowym rozkładem i ornamentyką. Takie cechy barokowych kościołów jak przecinające się w środku kopuły osie głównej nawy oraz poprzecznych niszy kaplic oraz bogate i różnorodne powierzchnie ścian i sufitów istotnie wpływają na parametry akustyczne wnętrza, korzystnie różnicując kierunki pogłosu, jednocześnie wymuszając jednak indywidualne rozwiązania samej instalacji. Do zaprojektowania systemu posłużono się programem symulacyjnym MODELER 6.6. W kościele zainstalowano dwanaście zestawów liniowych MA12, w trzech liniach. Pierwszą i drugą linię stanowią głośniki w konfiguracji stacked, tył kościoła dogłaśniają pojedyncze MA12. Dodatkowo w prezbiterium i na zewnątrz zamontowano trzy głośniki DS100SE. Sterowanie odbywa się przez procesor ESP-88, umożliwiający m.in. ustawienie opóźnień na poszczególne linie, obróbkę sygnałów mikrofonowych przez blok Auto Vol Mic, całkowitą obróbkę toru sygnału (kompresory, bramki szumów, korektory parametryczne), programowanie różnych trybów pracy – w zależności od zaludnienia kościoła itp. Dzięki zastosowaniu kontrolera CC-64 również obsługa została uproszczona do minimum. Z uwagi na szczególne ograniczenia związane ze ścisłą ochroną konserwatorską obiektu i całkowitym zakazem wytyczania tras kablowych na jego zdobionych freskami i urzeźbieniem ścianach, przewody prowadzone były poza wnętrzem kościoła, w pomieszczeniach sąsiadujących, takich jak magazynki i zaplecze kuchenne oraz w przestrzeniach poddaszy i konstrukcji kopuły, a następnie długimi przewiertami przez kilkumetrowe mury doprowadzane do punktów montażu głośników. Same głośniki zawieszano na specjalnie projektowanych podłużnych wspornikach, lakierowanych na szary kolor, zgodny z podłużnym wzorem ornamentyki ścian.   Systemy Panaray MA12 Zastosowane w kościele św. Anny systemy Panaray MA12 to podstawowe rozwiązanie firmy Bose do nagłaśniania kościołów. Można je wykorzystać również w audytoriach, halach dworcowych oraz małych obiektach sportowych. Głównym priorytetem przy projektowaniu systemu nagłośnienia było zapewnienie wysokiego poziomu zrozumiałości mowy w przestrzeniach zamkniętych wymagających pod względem akustycznym. MA12 jest trzystuwatowym liniowym zestawem głośnikowym, zamkniętym w wąskiej, eleganckiej i dyskretnej obudowie, dostępnej w kolorze czarnym lub białym (istnieje również możliwość pomalowania obudowy na wybrany kolor). Wyposażono go w dwanaście przetworników średnio-wysokotonowych o średnicy 2,25'', zamontowanych w układzie pionowym. Zestawy przenoszą pasmo 155 Hz – 12 kHz (–3 dB), co umożliwia odtwarzanie mowy z wysoką zrozumiałością. Jeśli chcemy wykorzystać je do odtwarzania muzyki, zalecane jest zastosowanie dodatkowego modułu basowego, np. Panaray MB4, lub wykorzystanie pełnopasmowych zestawów MA12EX. MA12 ma szeroką dyspersję w poziomie (145°), umożliwiającą nagłośnienie dużego obszaru za pomocą małej liczby zestawów. Wąski kąt promieniowania w pionie (20°) pozwala zredukować odbicia od sufitu i podłogi. MA12 można montować pojedynczo lub w konfiguracjach złożonych z wielu zestawów. Firma Bose ma w swojej ofercie również stupięćdziesięciowatowy model MA12EX przystosowany do zastosowań na zewnątrz (membrany głośników wykonane są z impregnowanego Kevlaru chroniącego przed wodą, a elementy mocujące i obudowy wykonano z odpornych na warunki atmosferyczne materiałów). Przetworniki (również dwanaście średnio-wysokotonowych głośników 2,25-calowych) zamontowane są w szyku Articulated Array, opatentowanym przez firmę Bose i pozwalającym uzyskać równomierne pokrycie dźwiękiem w kącie 160° w poziomie. Poza tym model MA12EX oferuje szersze pasmo przenoszenia niż MA12 (75 Hz – 13 kHz), dzięki czemu może być wykorzystany do odtwarzania muzyki bez dodatkowych elementów basowych.   Inne elementy nagłaśniające W serii Panaray firmy Bose znajdziemy również inne modele głośników. Do instalacji w kościołach wykorzystać można np. kompaktowy Panaray 502A. Jest on mniejszy niż zestawy MA12, wyposażony w pięć średnio-wysokotonowych przetworników 4,5-calowych. Konstrukcja umożliwia lepszą kontrolę rozkładu pola dźwiękowego zarówno w pionie, jak i w poziomie. Kąt pokrycia dźwiękiem wynosi 120° × 70°. Zestaw przenosi pasmo 130 Hz – 15 kHz wystarczające dla odtwarzania mowy. W aplikacjach muzycznych zestawy mogą współpracować z basowym głośnikiem Panaray 502B Acoustimass. Rozwiązanie to, opatentowane przez firmę Bose, umożliwia generowanie dźwięku niskiej częstotliwości przy wykorzystaniu dwóch mas powietrza. Pozwala na odfiltrowanie słyszalnych zniekształceń, co powoduje, że dźwięk niskiej częstotliwości nie jest możliwy do zlokalizowania. W związku z tym głośnik może być umieszczony w najbardziej dogodnym pod względem montażowym miejscu, a nawet całkowicie ukryty przed wzrokiem. Dodatkowymi elementami, służącymi np. do dogłośnienia niektórych przestrzeni, mogą być głośniki z serii FreeSpace DS: szesnasto- (DS16), czterdziesto- (DS40) i stuwatowe (DS100). Zapewniają one naturalną reprodukcję nie tylko mowy, ale również tła muzycznego, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz (modele oznaczone jako SE). Dzięki możliwości montażu zarówno poziomego, jak i pionowego mamy większą swobodę podczas instalacji, a regulacja kąta nachylenia głośnika pozwala skierować dźwięk dokładnie tam, gdzie chcemy.   Moc i kontrola Do napędzenia zestawów głośnikowych można wykorzystać wielokanałowe końcówki mocy z serii Bose Entero. Do dyspozycji mamy cztery modele: Entero 8100 (8 x 80 W przy obciążeniu 8 Ohm), Entero 4250 (4 x 200 W), 4500 (4 x 400 W) i 4700 (4 x 600W). Urządzenia mogą również pracować w systemach 100 V przy wykorzystaniu dodatkowego pakietu transformatorów TraPack. Każdy kanał wzmacniacza Entero posiada regulowaną bramkę szumów zapobiegającą odtwarzaniu niepożądanych dźwięków. Wyposażony jest również w gniazdo do zamocowania karty EQ, kompatybilne z kartami Bose serii II (EQCard-II-S). Karta aktywnej korekcji zapewnia właściwą regulację częstotliwości dla wszystkich profesjonalnych głośników Bose. Umieszczenie indywidualnej karty w każdym kanale umożliwia stosowanie różnych rodzajów głośników z tym samym wzmacniaczem. Do systemów Panaray opracowano procesor dźwięku Panaray System Digital Controller II. Zawiera on zestaw ustawień do systemów Bose, dzięki czemu konfiguracja urządzenia jest bardzo łatwa – wybieramy tylko presety odpowiednie dla danej konfiguracji głośników. Kontroler ma dwa symetryczne wejścia XLR i cztery symetryczne wyjścia. Największe możliwości kontroli i przetwarzania sygnału audio daje procesor ESP-88. Standardowo posiada on osiem mikrofonowych/liniowych analogowych kanałów wejściowych i osiem liniowych analogowych kanałów wyjściowych. Cztery otwarte gniazda rozszerzeń audio pozwalają na dodanie do szesnastu analogowych lub do trzydziestu dwóch cyfrowych kanałów audio (AES3) jako wejść, wyjść lub ich kombinacji. Do dyspozycji mamy także gniazdo rozbudowy DSP – dodatkowe karty rozszerzeń pozwalają na zwiększenie mocy przetwarzania w przypadku większych instalacji. Zbiór modułów przetwarzania sygnałów obejmuje: krzywe korekcji dla głośników Bose, zwrotnice, korektory graficzne i parametryczne, rutery, opóźnienia, mieszacze matrycowe, generatory sygnałów, mierniki, kompresory/ograniczniki, układy wyciszające dany sygnał za pomocą innego sygnału (duckers), automatyczne regulatory wzmocnienia, selektory bramek i źródeł. Konfigurację ESP-88 można przeprowadzić na komputerze za pomocą oprogramowania ControlSpace Designer. Komputer komunikuje się z procesorem poprzez Ethernet. Dla prostej zmiany ustawień na bieżącą można wykorzystać jeden z trzech interfejsów naściennych: CC-4 (ustawienia poziomu głośności na wybranym kanale, interfejs podłączony do ESP-88 przez port GPI), CC-16 (kontrola głośności w różnych strefach, podłączenie przez port RS485) lub CC-64 (pełna kontrola systemu ControlSpace, połączenie ethernetowe).   Podsumowując Systemy firmy Bose to sprawdzone rozwiązania nie tylko do kościołów, ale również innych obiektów (w numerze MiT 4/2011 pisaliśmy na przykład o instalacjach nagłośnieniowych w restauracjach). Oprócz wysokiej jakości audio – również w przestrzeniach o trudnych warunkach akustycznych, systemy te charakteryzuje również elegancki wygląd, wpasowujący się w wystrój różnych wnętrz, oraz prostota obsługi po zainstalowaniu i skonfigurowaniu całości.

Tagi:

bose