Sposób na remiks – przygotowanie wirtualnego toru audio

Zagadnienie sztuki kreatywnego miksowania płyt gości na łamach Muzyki i Technologii od lat. Dotychczas temat ten pojawiał się głównie w testach sprzętu przeznaczonego dla DJ-ów. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych czytelników, postanowiliśmy rozpocząć cykl poradników dla DJ-ów – zarówno początkujących, jak i zaawansowanych. Poniższy artykuł jest pierwszym z serii artykułów tematycznych dla wszystkich zainteresowanych specyficzną dziedziną, jaką jest współczesny DJ-ing.   Rys. 1. Dodatek 1. Rys. 2. Dodatek 1.   Dla wielu osób DJ to jedynie człowiek puszczający płyty i przechodzący płynnie pomiędzy poszczególnymi utworami. Dla nas DJ-ing jest sztuką, w której na przykład z dwóch utworów powstaje trzeci, całkiem inny. W dzisiejszych czasach wielu adeptów wykorzystuje techniki zarezerwowane dla producentów pracujących w studiu. W podzielonym na kilka części cyklu artykułów skupimy się na wykorzystaniu studyjnych i realizacyjnych praktyk podczas miksowania oraz remiksowania utworów na żywo. Rozpoczniemy od krosowania sygnału w domenie wirtualnej. Dlaczego zdecydowaliśmy się na zagadnienie remiksu przy użyciu komputera? Czy tego chcemy, czy nie, technologia cyfrowa w formie oprogramowania zadomowiła się w DJ-ingu na dobre. Na szczęście zamiast wypierać sprzęt fizyczny czy analogowy, wspaniale z nim współgra. W dodatku dzięki połączeniu oprogramowania ze sprzętem DJ otrzymał pole manewru, jakiego nie miał dawniej. Przedstawiona w poniższym artykule konfiguracja umożliwia połączenie aplikacji, które z założenia nie powinny działać jednocześnie na jednym interfejsie audio, na komputerze PC. Dzięki temu możemy połączyć ze sobą elementy niedostępne równolegle wcześniej. W dodatku będziemy mogli nimi komfortowo sterować i dostosować do własnych preferencji. Z założenia utwory wyjściowe kontrolowane są w naszej konfiguracji przez aplikację DJ-ską. Sposób, w jaki jest ona sterowana, nie ma w tym przypadku znaczenia – zależy nam na dodaniu m.in. efektów, elementów składowych i możliwości ich zaawansowanej kontroli. Poniższy poradnik ukazuje kilka schematów stworzenia zaawansowanej konfiguracji, która będzie podwaliną pod dalsze rozważania.   Sposoby krosowania sygnału wewnątrz komputera   Chcąc połączyć ze sobą równolegle dwie aplikacje, możemy skorzystać z protokołu ReWire. Problem w tym, że oprogramowanie, które chcemy ze sobą połączyć, niekoniecznie musi wspierać standard opracowany przez firmy Steinberg i Propellerhead. W takim wypadku skorzystamy z zupełnie innej metody. Uruchomimy aplikacje tak, aby o sobie nie wiedziały i współpracowały ze sobą niczym na oddzielnych komputerach. Moc produkowanych dziś laptopów i komputerów jest w zupełności wystarczająca, aby sprostać zadaniu – zarówno pod względem akceptowalnej latencji, jak i mocy obliczeniowej. Sterowniki ASIO z racji swojej architektury zostały zaprojektowane do obsługi jednej aplikacji. Nam zależy na tym, aby to ograniczenie pominąć. W dodatku chcemy mieć możliwość swobodnego przepływu toru audio z aplikacji do aplikacji. Możemy skorzystać z kilku dostępnych na rynku możliwości. Pierwszą z nich jest zastosowanie sterownika o nazwie JackRouter. Po jego instalacji i odpowiedniej konfiguracji (patrz: Dodatek 1) możemy bez problemu przesyłać sygnał audio pomiędzy uruchomionym równolegle oprogramowaniem. W tym przypadku sygnał audio z aplikacji DJ-skiej skierujemy do aplikacji DAW, oddzielnie na każdy kanał. To, jakie oprogramowanie zostanie do tego użyte, zależy od osobistych preferencji DJ-a. Od oprogramowania będzie także zależeć, jak będziemy mogli modulować wybrane efekty. Najważniejsze jest to, że wewnątrz DAW będziemy mogli użyć studyjnych dobrodziejstw, jak na przykład zapisywania automatyki, czy użyć kluczowania (side-chain). Na rynku dostępnych jest wiele wirtualnych i fizycznych efektów, które od teraz możemy używać na żywo, nie tylko podczas studyjnych sesji. Sterownik JackRouter jest rozwiązaniem darmowym. Możemy skorzystać także z rozwiązań komercyjnych, jednym z  nich jest aplikacja o nazwie Reaper i sterownik ReaRoute (patrz: Dodatek 2 ). Wspomniana aplikacja jest stacją roboczą audio, tak jak Ableton Live, Steinberg Cubase, Avid Pro Tools czy Cakewalk Sonar. Jeśli jednak do zarządzania efektami chcielibyśmy skorzystać z innego DAW, nic nie stoi na przeszkodzie – jedynym warunkiem jest uruchomienie naszego interfejsu audio w Reaperze. W każdej innej aplikacji, którą będziemy chcieli uruchomić, znajdziemy wówczas sterownik ASIO o nazwie ReaRoute. Sygnał z aplikacji do aplikacji będzie wówczas musiał być przesyłany za pośrednictwem Cockos Reapera. I tym samym stanie się naszym dodatkowym mikserem. Zarówno JackRouter, jak i ReaRoute umożliwiają przesyłanie sygnału audio. Co jednak, gdy zajdzie potrzeba zsynchronizowania efektów i dodatkowych dźwięków z tempem granych utworów? Wówczas możemy użyć rozwiązań wirtualnych: mogą to być na przykład sterowniki MIDI Yoke lub LoopBe. W razie potrzeby istnieje możliwość skorzystania ze sterownika MIDI będącego częścią JackAudio. Nie ma znaczenia, z jakiego narzędzia korzystamy – synchronizacja odbywa się w identyczny sposób jak przy użyciu zwykłego kabla MIDI i wysyłaniu czy odbieraniu MIDI time code (MTC). Użytkownicy Serato Scratch Live i Abletona Live mogą skorzystać z alternatywnego rozwiązania, jakim jest The Bridge (patrz: Dodatek 3 ). Zadaniem tzw. mostu jest połączenie flagowych aplikacji firmy Serato i Abletona w jedną całość. Jest to nieco inna koncepcja niż przedstawiona powyżej, ale równie interesująca. Co ważne, zarezerwowana jest tylko i wyłącznie dla DJ-ów korzystających Serato Scratch Live.   Rys. 3. Dodatek 1. Rys. 4. Dodatek 1.     Dodatek 1 – JackRouter   Sterownik JackRouter ASIO, wchodzący w  skład pakietu JackAudio, jest rozwiązaniem stworzonym na potrzeby systemu GNU/Linux. Na szczęście programiści przygotowali także wersje dla systemu Windows oraz komputerów Mac. Pierwszą czynnością, jaką musimy wykonać, jest pobranie ze strony jackaudio.org wersji dla naszego systemu. Po zainstalowaniu uniwersalnego sterownika i wykonaniu kilku prostych czynności uzyskamy możliwość krosowania sygnału audio między aplikacjami bez użycia kabli. Poniżej instrukcja krok po kroku, jak tego dokonać. 1. Kopiujemy na pulpit dwa skróty znajdujące się w pasku start naszego systemu; będą to pliki o nazwie: Jack PortAudio oraz Jack Control. 2. Poddajemy edycji skrót Jack PortAudio, a mianowicie wpis: C:Program FilesJackjackd.exe” -R -S -d portaudio -d Za ostatnią literką -d musimy podać nazwę naszego interfejsu audio zapisaną w następujący sposób: ASIO::nazwainterfejsu W przypadku opisywanej konfiguracji wyglądało to tak: C:Program Files (x86)Jackjackd.exe” -R -S -d portaudio -d ASIO::QUADCAPTURE Jeśli nie wiesz, jaką nazwę użyć, wpisz za literką -d -l (l jak las, małą literą). 3. Tak wyedytowany plik zamykamy i uruchamiamy skrót. 4. Pojawi się czarne okienko; powinno być w nim napisane: jackdmp 1.9.8 Copyright 2001-2005 Paul Davis and others. Copyright 2004-2011 Grame. jackdmp comes with ABSOLUTELY NO WARRANTY This is free software, and you are welcome to redistribute it under certain conditions; see the file COPYING for details JACK server starting in realtime mode with priority 10 Cannot lock down memory area (No error)   Uwaga : ostatniej linijki może nie być. Ważne, aby nie było nic więcej napisane.   5. Teraz przyszedł czas na uruchomienie aplikacji. My skrosujemy sygnał audio między Ableton Live a NI Traktor. Jest to tylko przykład, ponieważ można tak postąpić z każdym innym oprogramowaniem. 6. Po uruchomieniu wchodzimy w wybór interfejsu audio. W obydwu aplikacjach pojawił się nowy sterownik ASIO o nazwie: JackRouter – musimy go wybrać (Rys. 1. ). 7.Teraz uruchamiamy Jack Control i klikamy Connect (Rys. 2. ). 8. W drugim z otworzonych okien widzimy uruchomione aplikacje, dostępne wejścia i wyjścia. Rozłączamy wszystkie połączenia audio i tworzymy własną kombinację. W przedstawionej konfiguracji dźwięk z Live skierowany jest na wyjście out 1 i 2 interfejsu audio oraz stereofoniczne wejście Traktora. Dźwięk z Traktora jest natomiast skierowany na wejście stereofoniczne do Abletona oraz wyjście out 3 i 4 interfejsu audio (Rys. 3. ). Twórcy pakietu JackAudio przygotowali także alternatywny sposób zainicjowania sterownika. 1. Uruchamiamy aplikację Jack Control. 2. Klikamy Setup. W nowo otwartym oknie wybieram sterownik portaudio, a w polu Server Path wpisujemy „jackd –S”. W zakładkach interface, input device, output device wybieramy „hw:0”. Musimy zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt. Mianowicie w przypadku posiadania większej ilości urządzeń kompatybilnych z ASIO (np. kontroler dla DJ-a czy odtwarzacz multimedialny), musimy w ustawieniach dźwięku systemu Windows wybrać domyślne wejścia i wyjścia interfejsu audio, który będziemy chcieli używać z JackRouter. W oknie konfiguracji pakietu JackAudio możemy także wybrać interesującą nas wartość latencji oraz częstotliwość próbkowania. JackRouter domyślnie działa z 24 bitową rozdzielczością. W przypadku pracy z rozdzielczością 16 bit warto włączyć dithering (zakładka dither). Wprowadzone ustawienia możemy zapisać jako preset i zamknąć okno (Rys. 4. ). 3. Klikamy Start i po chwili możemy już krosować sygnał między aplikacjami. 4. Świeżo zainstalowany pakiet ma udostępnione cztery wejścia/wyjścia. Jeśli zechcemy zwiększyć liczbę dostępnych kanałów, musimy wejść do katalogu, który wybraliśmy podczas instalacji JackAudio. Wchodzimy do podkatalogu 32bits lub 64bits. Jedyne, co musimy zrobić, to poddać edycji plik JackRouter.ini. Mamy tam wpis IO input i output. Zamiast podanej  wartości wpisujemy interesującą nas, np. 16. Jeśli nie chcemy, aby pakiet domyślnie łączył wirtualne kable z interfejsem, wystarczy input i output w polu Auto_connect zmienić na zero.   Dodatek 2 – ReaRoute   Uniwersalny sterownik ReaRoute wchodzi w skład oprogramowania Reaper. Uruchomienie stacji roboczej jest konieczne, aby skorzystać z możliwości krosowania sygnału między aplikacjami. Należy jednak zwrócić uwagę, że sterownik ReaRoute nie jest domyślnie instalowany z aplikacją. 1.Reaper uruchomiony jako pierwszy udostępni opisywany sterownik innym aplikacjom. 2.W nowo uruchomionej aplikacji wybieramy sterownik ASIO ReaRoute (Rys. 1. ), a sygnał audio kierujemy na wyjście ReaRoute out 1, out 2, itp. (Rys. 2. ). 3.Tworzymy wymaganą liczbę kanałów w aplikacji Reaper. Ustawiamy ich wejścia na odpowiednie kanały ReaRoute z innej aplikacji, włączamy nagrywanie ścieżki wraz z odsłuchem wchodzącego sygnału (Rys. 3. ). 4. Po wykonaniu powyższych czynności sygnał audio z aplikacji X trafia do Reapera. Sygnał z DAW możemy wysłać do innej aplikacji lub podzielić go kanały wyjściowe naszego interfejsu audio. Całość odbywa się jak w typowym DAW (Rys. 4. ).   Rys. 1. Dodatek 2. Rys. 2. Dodatek 2.     Dodatek 3 – The Bridge   Ukoronowaniem nawiązania współpracy pomiędzy firmami Ableton i Serato jest technologia The Bridge. To wypełnienie luki, jaka zaistniała między produkcją muzyki a DJ-ingiem. Stworzona została dla artystów używających Serato Scratch Live i Abletona Live. Posiadacze wspomnianego oprogramowania mogą je w prosty sposób połączyć – wówczas po uruchomieniu dwóch aplikacji tworzy się obustronna wymiana danych: sygnału audio, automatyki, oraz synchronizacja dwóch projektów. Całość została zaprojektowana w taki sposób, aby dwa interfejsy zintegrowały się. DJ-e w Serato Live mogą na przykład zamiast wizualizacji samplera SP-6 włączyć widok sesji Abletona. Dodatkowo uwidocznione są używane efekty i ich parametry. Możliwa jest także praca na dwóch monitorach. DJ z chwilą zastosowania rozwiązania The Bridge ma możliwość kontroli sampli z Abletona Live przy pomocy winyli. W tak powstałej konfiguracji Ableton staje się jednym z decków. Programiści stworzyli możliwość kontroli dźwięku w taki sposób, jak odbywa się to podczas używania Serato Scratch Live. Jako że wymiana jest obustronna, to elementy Abletona dostępne są dla Serato i odwrotnie. Posiadacze mikserów R ane TTM 57SL oraz R ane  Sighty-Eight mogą w sesji Abletona zapisać każdy element wprowadzanych zmian: grany set (w tym wejście AUX i sampler) zapisuje się na oddzielnych ścieżkach. Zmiany wprowadzane przez DJ-a w postaci EQ, wzmocnienia i ruchu tłumików (w tym krzyżowego) zapisują się w postaci automatyki w Abletonie. DJ-e stosujący w swojej konfiguracji R ane SL1, SL3 lub MP4 mogą zapisywać tor audio wyłącznie w postaci oddzielnych ścieżek. The Bridge jest rozwiązaniem darmowym dla zarejestrowanych użytkowników oprogramowania Serato Scratch Live i Abletona Live w wersji 8. Ableton na swojej stronie internetowej zamieścił wersje Live działającą przez trzydzieści dni, dzięki czemu DJ-e używający produktów firmy Serato mogą sprawdzić, czy zaproponowane rozwiązanie przypadnie im do gustu.   Rys. 3. Dodatek 2. Rys. 4. Dodatek 2.     Kilka słów na zakończenie części pierwszej   Jak zapewne zauważyliście, istnieje kilka możliwości krosowania sygnału wewnątrz komputera, a wzbogacenie setów o dodatkowe elementy możliwe jest bez większych wysiłków. Opisane krosowanie sygnału jest punktem wyjścia dla kolejnych zagadnień, które będziemy poruszać. W kolejnej odsłonie cyklu „Sposób na remiks” zajmiemy się praktycznym zastosowaniem opisanych połączeń. Przedstawimy także specyficzne efekty i techniki używane do kreowania barwy oraz indywidualnego brzmienia podczas tworzenia setów i remiksów. Wyjdziemy również poza świat wirtualny, choć nadal będziemy korzystać z jego zalet. Z założenia nie chcieliśmy się skupić na jednym narzędziu, choć dzisiejsze oprogramowanie jest w stanie wykonać samodzielnie (oczywiście przy naszej kontroli) wiele operacji bez konieczności opuszczania środowiska pracy. Przedstawiona przez nas koncepcja ma za zadanie rozszerzyć kreatywność i wynieść nasze miksy na wyższy poziom.   tekst Arkadiusz Kowalski Muzyka i Technologia