Yamaha

10 października w podwarszawskich Łomiankach odbyło się szkolenie z zakresu obsługi konsolet Yamaha z serii CL. Organizatorem spotkania była firma Aplauz, a prezentację przeprowadzili Paweł Zachanowicz i Łukasz Błasiński.     Konsolety firmy Yamaha, od lat dobrze znane realizatorom dźwięku na całym świecie, słyną ze sprawdzonych i niezawodnych rozwiązań zarówno w dziedzinie przetwarzania sygnałów, jak i funkcjonalności urządzeń. Najnowsza seria cyfrowych mikserów jest kolejnym krokiem w kierunku doskonalenia konstrukcji urządzeń oraz cyfrowego przetwarzania audio tak, aby uzyskać jeszcze wierniejsze odwzorowanie sygnałów wejściowych. Zastosowana w całej serii, znana z poprzednich modeli konsolet Yamaha, koncepcja Centralogic zapewnia precyzyjny i intuicyjny interfejs użytkownika. Seria CL została starannie zaprojektowana zarówno pod względem doboru elementów elektronicznych, jak i udoskonalonej konwersji A/D i D/A. Wielokrotne testy odsłuchowe i ulepszenia wprowadzane w każdym szczególe dały efekt w postaci niezwykle naturalnego brzmienia, będącego podstawą do dalszej pracy z sygnałami audio. Seria składa się z pięciu produktów: konsolet CL1, CL3 i CL5 oraz dwóch stageracków Rio (1608-D i 3224-D).   Wszystkie miksery cyfrowe z nowej serii mają trzydzieści dwie szyny miksujące (w tym osiem matryc) i szesnaście szyn DCA. Ponadto urządzenia zostały wyposażone w dwa redundantne złącza Dante o przepływności 1 Gb/s każde, opóźnienia kanałów wejściowych i wyjściowych (do 1000 ms) oraz szesnaście korektorów graficznych (Rack GEQ). Za pomocą systemu SoundGrid można korzystać z wtyczek Waves. Mamy także dostęp do ośmiu stereofonicznych efektów (Effect Rack) oraz dodatkowo ośmiu efektów z tzw. Premium Racka, będącego swego rodzaju wirtualnym rackiem. Premium Rack zapewnia dostęp do  zrealizowanych w technologii VCM emulacji słynnych studyjnych korektorów i procesorów, w tym do takich narzędzi jak na przykład korektor Rupert Neve Designs Portico 5033 czy też kompresor-limiter Portico 5043. Warto także wspomnieć o dwóch możliwościach zrealizowania nagrania na żywo: dwuścieżkowo bezpośrednio na pamięć USB bądź wielościeżkowo poprzez system Dante. Konsole serii CL są wyposażone w ekran Selected Channel umożliwiający podgląd funkcji i kontrolerów dla wybranego kanału. Znajdujące się po lewej stronie ekranu fizyczne enkodery zapewniają sprawną edycję poszczególnych parametrów. W każdym mikserze znajduje się szesnaście przycisków użytkownika (możemy do nich przypisać mnóstwo funkcji np. Sends on Fader czy Tap Tempo), cztery pokrętła użytkownika, miniekrany nad suwakami, edytowalne nazwy i kolory kanałów oraz programowalne grupy suwaków. Funkcjonalność urządzeń zwiększa także obecność nowego, szybszego ekranu dotykowego oraz cztery razy szybszego niż w poprzednich urządzeniach procesora grafiki. Urządzenia zostały wyposażone dodatkowo w wejścia i wyjścia GPI oraz trzy gniazda kart Mini-YGDAI. Poszczególne modele konsolet z serii CL różnią się między sobą właściwie tylko liczbą kanałów wejściowych. Warto zaznaczyć, że model CL 5 (pierwsza na świecie konsoleta o tak niewielkiej wadze, mogąca jednocześnie miksować aż siedemdziesiąt dwa kanały) ma wbudowany miernik poziomów sygnałów, który dla pozostałych modeli jest jedynie dodatkiem. Jeżeli chodzi o Rio, to są one dostępne w dwóch wersjach. Pierwszą, o wysokości 5 U, jest model Rio3224-D, mający trzydzieści dwa wejścia i szesnaście wyjść analogowych oraz cztery wyjścia AES/EBU. Natomiast Rio1608-D, o wysokości 3 U, oferuje nam szesnaście wejść i osiem wyjść XLR. Siecią strukturalną serii CL jest Dante. Protokół ten umożliwia przesył do tysiąca dwudziestu czterech kanałów (pięćset dwanaście w każdą stronę) za pomocą jednego złącza o przepływności 1 Gb/s. Pojemność wirtualnej sieci Dante jest nieograniczona, a jej konfiguracja niezwykle prosta – z poziomu konsolety (nie potrzebujemy do tego komputera). Urządzenia „rozpoznają się” same i możemy łączyć je w dowolnej topologii dozwolonej dla sieci Ethernet. Przy dodaniu do topologii gwiazdy jeszcze jednego switcha możemy stworzyć tzw. podwójną gwiazdę, otrzymując dodatkowe, zapasowe linie, co zapewni niezawodność sieci w krytycznych sytuacjach. Latencja całej sieci jest niska i deklarowana dla rozmiarów sieci. Warto wspomnieć, że firma Teqsas stworzyła idealny dla tego typu połączeń przełącznik – CyberTEQ-m z dodatkowym szerokim wyborem opcjonalnych modułów (Dante to AES33-Out, RS232/422/485, Fibre Optical i inne). Dzięki zastosowaniu połączeń ethernetowych w systemach nagłośnieniowych znika ryzyko powstania pętli mas, gdyż skrętka zapewnia izolację galwaniczną. Ciekawym zagadnieniem jest także krosowanie sygnałów w sieci Dante, gdyż jest ono niezależne od krosowania konsolety. Przekierowanie sygnałów można realizować bez udziału stołu cyfrowego (wystarczy komputer z zainstalowanym oprogramowaniem, podłączony do sieci przez zwykłą skrętkę). Zatem, jak widać, dowolność konfigurowania sieci jest ogromna. Ponadto wirtualna karta Dante (oprogramowanie Dante Virtual Soundcard) emuluje w komputerze technologię ASIO, umożliwiając tym samym nagrywanie sześćdziesięciu czterech śladów audio (np. przy użyciu dołączonego do każdej konsolety programu Nuendo Live). Oprogramowanie integrujące nuendo live z konsoletą pozwala na sterowanie za jej pomocą poziomami sygnałów wchodzących do komputera, a przypisując odpowiednim przyciskom na konsolecie markery (start, stop itd.), możemy w prosty sposób odtwarzać z poziomu stołu cyfrowego np. jingle. Opcja Easy Record automatycznie uzbraja wszystkie kanały i blokuje spację, aby naciskając ją, nie przerwać przypadkowo nagrywania. Dodatkowo, na wypadek przeoczenia i niewciśnięcia na czas przycisku record, program zapewnia sześćdziesięciosekundowy bufor (pre-record-time) automatycznie nagrywający dźwięk przez cały czas. Częstotliwość próbkowania zależy od Dante, konsoleta obsługuje 44,1 kHz i 48 kHz, Rio dysponuje także opcją 96 kHz. Dostarczony zestaw oprogramowania nie tylko ułatwia nagrywanie koncertów czy to na potrzeby wydawnictw, czy też do celów archiwalnych, ale także umożliwia przeprowadzenie próby bez obecności muzyków na scenie (przy użyciu śladów z poprzedniego koncertu). Kolejną niezwykle ważną właściwością nowej serii jest kompensacja czułości (Gain Compensation), polegająca na możliwości współdzielenia kontroli wzmocnienia sygnałów tych samych urządzeń i mikrofonów przez kilka konsolet (maksymalnie cztery). Odwieczny problem kontroli czułości przedwzmacniaczy kanałów przez więcej niż jedną osobę w przypadku współdzielenia stage racka przez kilka konsolet został rozwiązany. Kompensacja odbywa się w Rio. Po uaktywnieniu wspomnianej opcji wszelkie zmiany wzmocnienia sygnałów dokonywane przez którąkolwiek z konsolet są kompensowane i nie wpływają na poziom tego samego sygnału docierający do innych mikserów. Prawa dostępu do kontroli czułości preampów mogą być oczywiście ograniczone (praca może się odbywać w trybie master/slave), jednym przyciskiem można także wyłączyć kompensację wzmocnienia we wszystkich kanałach. Niezwykle przydatną opcją, w jaką Yamaha wyposażyła nową serię, jest możliwość identyfikacji konkretnych wejść Rio za pomocą konsolety. Każdy fizyczny kanał posiada odpowiadającą mu diodę. Wystarczy dłużej przytrzymać na konsoli przycisk select konkretnego kanału, aby na Rio zapaliła się odpowiednia dioda sygnalizująca nam, do którego wejścia prowadzi jego krosowanie. Spośród mnóstwa innowacji, jakie wprowadzono w nowej serii, należy także zwrócić uwagę na nowy trójpasmowy kompresor, nowy deesser, dimmer groups (ściszanie grup o określoną, ustaloną przez użytkownika wartość) czy też zaawansowane zarządzanie pamięcią scen. Zdalne sterowanie konsoletami umożliwiają aplikacje CL StageMix (dla iPada) i CL Editor (dla komputerów), który pozwala na konfigurację ustawień konsoli offline. Co istotne, urządzenia z serii CL nie mają na celu zastąpienia żadnych wcześniejszych modeli. Dotychczasowe serie będą nadal produkowane.         tekst Karolina Mizgier Muzyka i Technologia zdjęcia Łukasz Zygarlicki